آئین و رسوم قدیمی در منطقه کاشمر، با شغل مردمانی که کشاورزی و دامداری بوده گره‌خورده است. این آئین از “توتتکانی“ گرفته تا “رقص چوب“ در کنار خرمن‌های گندم را شامل شده و هرکدام بهانه‌ای برای دورهم بودن و مهربانی کردن به یکدیگر بوده است.
این روزها هم با رسیدن توت‌های سفید و آبدار و دلبری آنها برای هر رهگذر، خاطرات مراسم «توتتکانی»های قدیم در دلمان زنده می‌شود.
با آمدن بهار، چشم‌انتظار سبز شدن درختان و به بار نشستن اولین خوردنی‌های بهاری هستیم؛ گوجه‌سبز، چغاله بادام، ریواس، قاقرو، پیاز کوهی و توت سفید از خوردنی‌های بهاری خوشمزه هستند.
یک پژوهشگر فرهنگ بومی در خصوص مراسم سنتی «توتتکانی» گفت: مراسم سنتی «توتتکانی» نوعی حس مهربانی و دیگر دوستی را درگذشته ترویج می‌کرد زیرا آن‌هایی که درخت توت در منزل یا باغشان داشتند در فصل بهار و با رسیدن توت‌ها بر شاخه درختان، اقوام و خویشان و دوستان و آشنایان را برای توتخوری دعوت می‌کردند.
محمد خلیلی افزود: خانواده‌ها در این دورهمی، دست‌به‌دست هم داده و با گرفتن چادر و پرده مراسم توتتکانی را با شادی و لبخند اجرا می‌کردند و پس از تکاندن توت‌ها، دسته‌جمعی شروع به خوردن توت‌های سفید و خوشمزه می‌کردند و بعد حتماً هر نفر یک لیوان دوغ می‌خورد تا خوردن توت باعث بروز مشکلی برای آنها نشود.
وی اضافه کرد: فرقی نمی‌کرد، شما صاحب تک درختی باشید یا توتستانی، از اوایل اردیبهشت تا اواسط خرداد هر روز می‌شد، میزبان دوست و همسایه و آشنایی بود تا دیگران را هم بهره‌مند از این نعمت خدادادی کرد.
این پژوهشگر فرهنگ بومی عنوان کرد: در قدیم، حتی درختان توت خیابان هم عابران پیاده را از خوردن توت بی‌نصیب نمی‌کرد و کمتر شاهد ریختن توت پای درختان و له شدن آنها می‌شدیم.
وی گفت: «توتتکانی» رسمی گروهی به شمار می‌رفت که خانواده، دوستان، همسایه‌ها و آشنایان را در شهرستان‌های خراسان رضوی از جمله کاشمر، خلیل‌آباد، بردسکن، گناباد، تربت‌حیدریه و… دورهم جمع می‌کرد.
خلیلی با بیان اینکه مراسم سنتی «توتتکانی» قدمتی دیرینه دارد و بهانه‌ای برای دورهمیها در قدیم بوده است، ابراز کرد: امروزه که خانواده‌ها درگیر زندگی‌های مدرن و ماشینی شده‌اند این رسم قدیمی هم کم‌رنگتر شده، اما هنوز هم می‌توان با مهربانی در کنار تک‌درختی، توتستانی یا درخت توتی در کوچه‌باغی، دوستان و آشنایان را برای برپایی مراسم توت خوران کنار هم جمع کرد و بذر مهربانی را کاشت.
توت از میوه‌های لذیذ و خوشمزه فصل بهار است و در عین کوچکی، مصرف آن فواید بسیاری دارد. بنا به اعلام متخصصان تغذیه مصرف این میوه، به بهبود گوارش، کم شدن وزن، کاهش میزان قند خون، کاهش قابل‌توجه کلسترول و… کمک می‌کند.
توت‌ها انواع و رنگ‌های مختلفی دارند و آنها را می‌توان در میانِ وعده‌های مختلف غذا گنجاند و جزء میوه‌های پرخاصیت به شمار رفته و دارای آنتی‌اکسیدان فراوانی‌اند که این آنتی‌اکسیدان‌ها دارای خواص ضدالتهابی هستند و می‌توانند از بدن ما در برابر بیماری‌های مختلف محافظت کنند.
این میوه خوشمزه و دوست‌داشتنی، منبع خوبی از فیبر محلول است و حرکت غذا در دستگاه گوارش را کند کرده و منجر به کاهش گرسنگی و افزایش احساس سیری می‌شود و تأمین‌کننده بسیاری از مواد مغذی بدن است.
مصرف توت در مبارزه با التهاب، کاهش سطح کلسترول، افزایش مقاومت بدن در برابر سرطان، کمک به‌سلامت عروق و برای داشتن پوستی شاداب به کمک ما می‌آید.
