دلخوش به این بارندگی‌ها نباشید!
امسال بی‌بارانی بیش از هر سال دیگر، خودنمایی کرده است. بزرگترهایی که این روزها پای بر جاده کوهستانی کوهسرخ می‌‌گذارند و می‌بینند از آن رودهای خروشان و پرآب دیگر خبری نیست، این بحران را بیشتر درک می‌کنند.
در حالی چشمان مردم این شهر مدت‌ها در انتظار قطره‌ای باران به آسمان خشک شده است که پاییز به زمستان رسید و جز اندک باران چیز دیگری نصیب‌شان نشد! البته این نخستین سالی نیست که آسمان خست می‌کند و بارانی نمی‌بارد. کاشمر با پشت سر گذاشتن حدود دو دهه پیاپی خشکسالی همچنان در شرایط بحرانی به سر می‌برد، اما امسال این خشکسالی محسوس‌تر است.
***
به گفته رئیس هواشناسی کاشمر بارش‌ها نسبت به بلندمدت 25درصد کاهش یافته و حتی اگر بارش‌های زمستانه در حد نرمال باشد، باز هم کم‌بارشی‌های این سالها را جبران نمی‌کند. این در حالی است که پیش از این پاییز امسال پر باران پیش‌بینی شده‌بود!
علی اصغرزاده با بیان اینکه امسال بارش پاییز در کاشمر با کاهش20میلیمتری نسبت به بلندمدت همراه بود و وضعیت مطلوبی در پاییز رقم نخورد، گفت: دمای هوا نیز به نیم درجه نسبت به مدت مشابه سال قبل گرم‌تر شده و 100 درصد مساحت کاشمر همچنان درگیر خشکسالی است.
به گفته وی، برای زمستان امسال نیز وضعیت خوبی برای بارش‌ها وجود ندارد و اگر هم بارش خوبی در زمستان وجود داشته باشد، جبران کمبودها را رقم نمی‌زند.
وی بیان کرد: با تحلیل آماری دما و بارش، شهرستان کاشمر در فصل زراعی جاری تا نیمه بهمن‌ماه۱۴۰۲می‌توان به ثبت بارش تجمعی31.3 میلیمتری کاشمر اشاره کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل تا امروز 55 درصد افزایش بارش را نشان می‌دهد.
رئیس هواشناسی کاشمر افزود: در مقایسه با دوره آماری بلندمدت بارش‌های تجمعی در فصل زراعی جاری تا نیمه بهمن امسال 52 درصد کاهش داشته است.
وی با بیان اینکه شهرستان کاشمر از ابتدای فصل زراعی، فصل گرمتری نسبت به دوره آماری کوتاه‌مدت و بلندمدت تجربه کرده است، اظهار کرد: تغییر رویکرد در مدیریت آب نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.
بحرانی که جدی گرفته نمی‌شود
بحران آب و خشکسالی هر روز ابعاد تازه‌تری می‌گیرد، بسیاری از فعالان محیط‌زیست و منابع آب نسبت به وضعیت آب هشدار می‌دهند و می‌گویند؛ زنگ خطر مصرفِ آب در منطقه خیلی وقت است به صدا در آمده و علیرغم هشدارهای مکرر اما گویا مسئله بحران آب نه تنها برای مردم که برای بسیاری از مسئولان هم جدی نیست.
در همین خصوص یک کارشناس حوزه آب با بیان اینکه هنوز خیلی‌ها بحران مسئله آب را باور ندارند، گفت: بی‌شک این عدم باور به ضرر همه مردم ایران تمام می‌شود.
محمد صادقی با اشاره به اینکه ابعاد بحران آب هر روز گسترده‌تر می‌شود؛ افزود: هرچند این مسائل مدت‌هاست از سوی کارشناسان منابع آب مطرح می‌شود، اما در سیاست‌گذاری‌های توسعه کشور، به خصوص در بخش کشاورزی کمتر به این نظرات و دیدگاه‌های کارشناسی توجه شده است.
وی با بیان اینکه اکنون بیش از۹۰ درصد آب کشور و به تبع شهرستان هم به روش‌های غیرکارشناسی و غرقابی در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، گفت: اینکه چرا علیرغم تأکید کارشناسان، مردم متوجه عمق بحران آب نمی‌شوند جای سؤال دارد؟!
وی با اشاره به اینکه آب یک محصول ملی است، اظهار کرد: کشت‌هایی مانند جالیز، چغندر، طالبی، هندوانه و… مصرف آب بالایی دارند و می‌توان به جای کشت این محصولات که سم مهلکی برای منابع آب منطقه هستند از خارج وارد کرد و محصولاتی که نیاز به مصرف بالای آب ندارد را کشت نموده و به خارج صادر کنیم تا بتوانیم با این ارز منابع مورد نیاز را تأمین کنیم.
صادقی با اعلام اینکه نباید به این میزان اندک بارانی که داشتیم دلخوش بود، گفت: رد خشکی را بیش از همه جا در فرونشست‌های دشت‌های گسترده منطقه می‌توان به نظاره نشست.
وی با بیان اینکه امسال میزان بارندگی بسیار کم بوده است، آثار و تبعات آن را قابل توجه دانست و گفت: تغییرات اقلیمی و افزایش تقاضاها زنگ خطر بحران خشکسالی را سالهاست به صدا در آورده و باید برای گذر از این وضعیت و بحران به مدیریت مصرف توجه داشته باشیم.
این کارشناس حوزه آب در همین خصوص با اشاره به اینکه با این نوع قیمت‌گذاری آب، آن را تاراج می‌کنیم، اظهار کرد: علیرغم اینکه از سالها قبل تعرفه‌هایی در نظر گرفته شد تا میان کسانی که رعایت الگوی مصرف را دارند با کسانی که بی‌رویه مصرف می‌کنند تفاوتی وجود داشته باشد، اما در اکثر مواقع به دلیل نگاه حمایتی خاصی که در دولت‌ها بوده موضوع به جد مورد پیگرد قرار نگرفته و این افزایش تعرفه ناچیز در نظر گرفته شده است.
وی با تاکید بر اینکه اگر متناسب با شرایط خشکسالی و بحران آب، تعرفه‌ها را تعریف نکنیم وضعیت خیلی بحرانی‌تر می‌شود، اذعان کرد: وقتی در کشاورزی برای هزینه آب، بهایی پرداخت نمی‌شود دیگر کشاورز نیازی به صرفه‌جویی نمی‌بیند و توجهی به درست و بهینه مصرف کردن ندارد در حالی که این اقدام به صلاح نیست و به بحران آب در ایران و منطقه بردسکن دامن می‌زند.
قائم‌مقام امور آب و فاضلاب بردسکن خاطر نشان کرد: هرچند برای تأمین یک لیتر آب شرب از طریق سدها رقم‌های زیادی هزینه می‌شود، اما نه تنها هزینه تأمین آب از مصرف کننده گرفته نمی‌شود بلکه با قیمتی نازل‌تر عرضه می‌شود در صورتی که هیچ جای دنیا این گونه به آب نگاه نمی‌کنند.
وی ادامه داد: متأسفانه سیاست‌گذاران ما در مجلس و دیگر نهادهای سیاست‌گذار عملاً برای آب رقمی قائل نبوده و نیستند، علیرغم اینکه استراتژیک‌ترین منبع حیاتی در کل دنیا آب است ولی ما با این منابع استراتژیک چنین می‌کنیم.
***
پیش‌بینی می‌شود دولت آینده با چالش‌های متعددی در زمینه بحران آب مواجه باشد. متاسفانه در دو سه دهه اخیر سرعت برداشت آب‌های زیرزمینی بی‌محابا افزایش پیدا کرده، به طوری که در بسیاری از مناطق بیشتر از چاه‌های مجاز، چاهای غیرمجاز داریم و در نتیجه اقلیم ما، دیگر توان و یارای شرایط موجود را ندارد و فرو می‌ریزد. در واقع ما زیرپای زمین را خالی کردیم و زمین توان مقاومت ندارد و فرونشست‌های پی‌درپی، ما را دچار مشکلات زیاد می‌کند.
بارش باران در سرزمین خشکی مانند ترشیز، یکی از دوست‌داشتنی‌ترین اتفاقات است. اما در خشکسالی‌های پی‌درپی، آنقدر منابع آبی فقیر شده‌اند که ظاهرا بارندگی‌های معمولی و حتی بیش از معمول و حد نرمال هم نمی‌تواند این خشکسالی مزمن را درمان کند. در شرایط فعلی چاره‌ای جز برنامه‌ریزی منسجم توسط دولت نیست و باید مسئولان منطقه برنامه جدی برای گذر از تنش آبی داشته باشند، هرچند منابع زیرزمینی نیز شرایط مناسبی ندارد، اما به رغم همه مشکلات می‌توان با مدیریت منابع از شرایط و وضعیت خشکسالی عبور کرد.
