به گزارش صدای خاوران- سال 1376 برای گام برداشتن کاشمر در مسیر رشد و شکوفایی بیشتر اقتصاد منطقه، شاهد ایجاد شهرک صنعتی در این شهرستان بودیم. اگرچه از همان روزهای آغاز به کار و به عناوین مختلف این شهرک صنعتی گرفتار مشکلاتی شد، اما اینک با گذشت بیش از ربع قرن، همچنان این مجموعه، مشکلات بسیاری را با خود یدک می‌کشد. تولیدکنندگانی که خود مدام با مشکلاتی مانند بیمه، مالیات و وضعیت اسفبار واردات و صادرات دست‌وپنجه نرم می‌کنند مشکل نبودِ تصفیه‌خانه هم بر دیگر مشکلات آنان افزوده به‌طوری‌که دستگاه‌های متولی حفاظت محیط‌زیست، آن‌ها را به‌عنوان واحدهای آلاینده معرفی کرده و در این اوضاع و احوال اقتصادی، جریمه‌هایی برایشان صادر می‌کند و حتی برخی از آن‌ها به همین دلیل پلمب شده‌اند. شنیده‌ها حاکی است در دولت‌های قبل اعتبارات قابل‌توجهی برای رفع مشکلات شهرک صنعتی کاشمر وجود داشت اما به دلیل ناتوانی مسئولان در جذب آن‌ها برای پروژه‌های ضروری‌تر، اینک تداوم مشکل تصفیه‌خانه فاضلاب شهرک صنعتی کاشمر و تکمیل نشدن و عدم بهره‌برداری آن در این سال‌ها را نه‌فقط به‌حساب کمبود اعتبار، بلکه ناشی از سوء مدیریت می‌توان تلقی کرد.
چالش توسعه، در نبودِ تصفیه‌خانه
تیرماه سال 1394 در جلسه‌ای با حضور مدیرکل وقت محیط‌زیست خراسانرضوی بر ضرورت احداث تصفیه‌خانه فاضلاب شهرک صنعتی کاشمر تأکید و مدیران آن مکلف شدند ظرف یک‌سال تصفیه‌خانه فاضلاب این شهرک را ایجاد کنند؛ اما با گذشت سال‌ها، همچنان دست‌اندرکاران امر، از نبودِ تصفیه‌خانه فاضلاب به‌عنوان یک معضل بزرگ نام می‌برند و با وجود اخطارهای مکرر، شرکت شهرک‌های صنعتی به تعهداتش در این زمینه عمل نکرده است.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست کاشمر در این باره می‌گوید: در حال حاضر چند واحد تولیدی مستقر در شهرک صنعتی کاشمر تولید فاضلاب دارند که موجب بروز مشکلات جدی زیست‌محیطی شده است.
مهدی جمعه‌پور با بیان اینکه به‌صورت فصلی واحدهای تولیدی مستقر در شهرک صنعتی پایش می‌شوند، می‌افزاید: 10سالی می‌شود که مدام به مسئولان شهرک صنعتی کاشمر اعلام می‌کنیم تا سیستم تصفیه فاضلاب مرکزی را هرچه زودتر راه‌اندازی کنند، اما تاکنون اقدامی صورت نگرفته است.
وی اظهار می‌کند: بر اساس ماده 4 مصوبه هیئت‌وزیران هر شهرک صنعتی پس از برخورداری از شرایط سه‌گانه که شامل واگذاری 50 درصد شهرک، به بهره‌برداری رسیدن حداقل 30 درصد واحدها و به وجود آمدن 100 مترمکعب فاضلاب می‌شود، شرکت شهرک‌های صنعتی مکلف به راه‌اندازی سیستم تصفیه فاضلاب است.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست کاشمر با اشاره به اینکه شهرک صنعتی کاشمر از سال 96 از شرایط سه‌گانه برخوردار شده است، عنوان می‌کند: هرچند شرکت شهرک‌های صنعتی، مسئول راه‌اندازی سیستم تصفیه‌خانه فاضلاب است، اما تاکنون هیچ اقدام اجرایی صورت نگرفته است.
وی در خصوص اثرات مخرب زیست‌محیطی فاضلاب بیان می‌کند: شهرک صنعتی کاشمر بر روی شش رشته قنات فعال قرار گرفته که با رها شدن فاضلاب واحدهای صنعتی، هر لحظه بیم تخریب و آلودگی قنات‌ها وجود دارد به‌طوری‌که تاکنون نیز چندین بار، مشکلاتی در برخی روستاها ازجمله فرح‌آباد رخ داده است.
جمعه پور تصریح می‌کند: بر اساس آنچه اعلام شده واحدهای تولیدی شهرک صنعتی کاشمر در شبانه‌روز بالغ‌بر 100 مترمکعب تولید فاضلاب دارند که با توجه به بحرانی بودن دشت کاشمر و افت هرساله منابع آبی زیرزمینی، می‌طلبد؛ مدیریت صحیحی برای منابع آبی داشته باشیم.
وی می‌گوید: اگر فاضلاب شهرک صنعتی کاشمر راه‌اندازی شود نه‌تنها بالغ بر 100 مترمکعب فاضلاب بازچرخانی می‌شود بلکه در مصرف آب از دشت کاشمر صرفه‌جویی خواهیم داشت.
این مقام مسئول با تأکید بر حمایت از صنایع، تولید و اشتغال می‌افزاید: اگرچه تمامی واحدهای مستقر در شهرک صنعتی کاشمر تولید فاضلاب دارند و تا زمانی که سیستم مرکزی تصفیه‌خانه راه‌اندازی نگردیده مکلف‌اند خود اقدام به ایجاد تصفیه‌خانه مستقل کنند اما چون برایشان مقرون‌به‌صرفه نیست جزء صنایع آلاینده قرار می‌گیرند و مشمول جرائم مالیاتی می‌شوند.
وی اظهار می‌کند: حتی واحدهای جدیدی که در شهرک صنعتی بخواهند مستقر شوند، مکلف به ایجاد تصفیه‌خانه مستقل هستند در غیر این صورت مجوز راه‌اندازی صادر نمی‌شود.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست کاشمر با بیان اینکه راه‌اندازی تصفیه‌خانه مستقل بین 800 تا بیش از یک میلیارد تومان برای هر واحد تولیدی هزینه دارد، می‌گوید: به‌عنوان متولی حوزه محیط‌زیست، تا زمانی که سیستم تصفیه‌خانه مرکزی شهرک صنعتی ایجاد نشده و یا خود واحد اقدام به احداث تصفیه‌خانه مستقل نکند؛ راضی نیستیم حتی یک واحد دیگر که تولید فاضلاب دارد، مستقر شود.
وی عنوان می‌کند: در حال حاضر 5 واحد قندی و 4 واحد کشمش هستند که تولید فاضلاب بیشتری نسبت به دیگر واحدهای تولیدی دارند.
تمدید وعده، بهترین راه‌حل!
اگرچه مدیرعامل وقت شرکت شهرک‌های صنعتی خراسانرضوی در خردادماه سال 97 خبر از آغاز عملیات اجرایی تصفیه‌خانه شهرک صنعتی کاشمر در همان سال را داده بود اما این امر، در حد یک وعده باقی ماند و تاکنون هیچ اقدام اجرایی صورت نگرفته است. اینک که زمزمه سفر استاندار به منطقه شنیده شد، شاهد حضور مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان در کاشمر و شرکت در جلسه ستاد تسهیل بودیم و او همانند دیگر مسئولان وعده پیگیری مشکل تصفیه‌خانه فاضلاب شهرک صنعتی کاشمر را می‌دهد.
هرچند دی‌ماه پارسال جلسه‌ای در خصوص راه‌اندازی تصفیه‌خانه شهرک صنعتی کاشمر تشکیل و متعاقب آن دو مناقصه برگزار شد اما در مناقصه اول کسی شرکت نکرد و در دیگری پس از ارسال آگهی مناقصه به شرکت‌های مختلف چهار شرکت، حاضر به گرفتن اوراق مناقصه شدند که گرانی تجهیزات و نداشتن صرفه اقتصادی به دلیل تعداد واحدهای کم فعال در این شهرک باعث شد از ادامه مسیر منصرف شوند.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت کاشمر در این خصوص می‌گوید: طی دو هفته گذشته جلسه ستاد تسهیل شهرستان با حضور مدیرکل صنعت، معدن و تجارت برگزار گردید و مقرر شد از سوی مدیر شرکت شهرک‌های استان اقداماتی که تاکنون در این خصوص صورت گرفته ارائه شود تا در ستاد تسهیل استان موضوع مطرح و در خصوص اجرایی شدن آن اقدامات لازم انجام شود.
وی با بیان اینکه بیش از ربع قرن از پیگیری‌ها برای اجرایی شدن تصفیه فاضلاب شهرک صنعتی کاشمر می‌گذرد، عنوان می‌کند: علیرغم اینکه برای فاز توسعه شهرک صنعتی کاشمر که 100 هزار هکتار است به تصفیه‌خانه فاضلاب نیاز است ولی تاکنون اجرایی نشده و طولانی شدن آن، همه را نگران کرده است.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت کاشمر در همین خصوص پیشنهاد داد: اگر متولیان نمی‌توانند پروژه تصفیه‌خانه فاضلاب را انجام دهند لااقل به بخش خصوصی واگذار کرده تا شرکت خدماتی شهرک طرح را به سرانجام برساند اما تاکنون حتی طرح را واگذار هم نکرده‌اند.
وی با بیان اینکه بر اساس آخرین برآورد صورت گرفته هر واحد مستقر در شهرک صنعتی باید حداقل 50 میلیون تومان برای ایجاد تصفیه‌خانه فاضلاب هزینه کند، می‌گوید: در حال حاضر همه واحدهای تولیدی به‌نوعی تولید فاضلاب دارند اما بیشترین تولید فاضلاب مربوط به 6 واحد قندی است که نوع فاضلابشان برای محیط‌زیست بسیار ضرر دارد.
ملکی عنوان می‌کنند: اکنون 27 واحد در شهرک صنعتی کاشمر فعال‌اند که در شبانه‌روز 150 مترمکعب تولید فاضلاب دارند، لذا اگر تصفیه‌خانه فاضلاب مرکزی ایجاد شود عملاً این میزان به چرخه مصرف بر می‌گردد.
وی می‌گوید: اگرچه ایجاد سیستم فاضلاب جز وظایف شرکت شهرک‌های صنعتی است، اما به خاطر کم‌کاری آن‌ها، واحدهای تولیدی توسط محیط‌زیست جریمه شوند که ظلمی در حق تولیدکنندگان است.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت کاشمر می‌افزاید: به‌رغم اینکه در سال جهش تولید می‌گوییم باید بروکراسی اداری را به حداقل برسانیم اما از سویی الزامات قانونی را نمی‌توانیم به حداقل برسانیم و وضعیت تصفیه‌خانه شهرک صنعتی باید مشخص شود.
وی تصریح می‌کند: سرمایه‌گذارانی هستند که تمایل دارند به این منطقه بیایند، اما به دلیل همین مشکلات از سرمایه‌گذاری منصرف می‌شوند.
تاکنون حرف‌های بسیاری در خصوص ایجاد تصفیه‌خانه شهرک صنعتی کاشمر زده شده و مصوبات بسیاری به تصویب رسیده اما در حد حرف و تنها بر روی کاغذ باقی‌مانده است و می‌طلبد؛ مسئولان عالی شهرستان و استان، مدیرانی را در این امر گذاشته که توان و علم مدیریت چنین کارهایی را داشته و هر چه زودتر نسبت به ایجاد این پروژه مهم اقدام کنند.
با توجه به نظر کارشناسان که معتقدند اگر تصفیه‌خانه مرکزی فاضلاب در شهرک صنعتی کاشمر راه‌اندازی شود بالغ‌بر ۱۵۰ مترمکعب آب به چرخه مصرف برمی‌گردد این مقدار برگشت دوباره آب به چرخه مصرف در شرایطی که دشت کاشمر با افت چشمگیر منابع آب مواجه شده و به‌شدت بحرانی است، می‌تواند به حفاظت از منابع آب کمک کند. لذا این مهم، بیش از پیش اهمیت راه‌اندازی سیستم تصفیه‌خانه مرکزی فاضلاب شهرک صنعتی کاشمر را به متولیان و سرمایه‌گذاران گوشزد می‌کند.
گزارش از لیلا قرایی ترشیزی
