پخت «شیربرنج» در روستای تَوَندر آئینی سنتی است که همه ساله به نیت امام زمان(عج) و بارش رحمت الهی برگزار می‌شود و همزمان با پخت و پخش شیربرنج‌ها بین اهالی، شاهد بارش باران هستیم.
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کوهسرخ در حاشیه این آئین گفت: حدود هفت دهه آیین پخت شیربرنج در روستای توندر برگزار می‌شود و در بیشتر سال‌ها از جمله امسال شاهد بارش شدید باران همزمان با اجرای این آیین باشکوه بودیم.
رضا ربیعی افزود: امسال هم طبق روال همه ساله اجرای این آئین سنتی بعد از اذان صبح آغاز و تا بعد اذان ظهر ادامه داشت.
وی عنوان کرد: اهالی روستا و دامدارانی که می‌خواستند در این آئین شرکت کنند بعد از اذان صبح تمام دام‌های خود را به منطقه‌ای به نام دامگاه برده و اقدام به جداسازی بره‌ها و بزغاله‌ها از گله گوسفندان کردند.
ربیعی با اشاره به اینکه بعد از دوشیدن گوسفندان و کیله کردن هم شیری انجام داده و تمامی شیرها را با هم تجمیع کردند، افزود: بعد از دوشیدن تمامی گوسفندان چوپانان خلمه را آوردند.
وی افزود: خلمه زمانی است که بعد از دوشیدن و «کیله کردن» و «هم شیری»، چوپان گله بره‌ها را با نوای «هایهای» صدا می‌زند، چوپان دوم که همراه گله بره‌های شیرخوار(گله خلمه‌ها) است، از پشت تپه به سمت گله حرکت می‌کند، به محض اینکه دو گله همدیگر را می‌بینند، به سوی هم می‌دوند و بره‌ها به دنبال مادر خود می‌گردند تا او را پیدا کنند و از شیر باقی مانده می‌خورند.
وی با اشاره به اینکه از روستاهای اطراف مانند اوندر، خضربیگ و سایر روستاها و حتی دامدارانی از روستاهای خلیل‌آباد در این آئین شرکت داشتند و شیر دام‌های خود را آورده بودند، بیان کرد: حدود ۱۲ دیگ برای پخت شیربرنج پیش‌بینی شده بود.
ربیعی با اشاره به اینکه بیش از سه‌هزار نفر در آئین پخت شیربرنج شرکت داشتند، بیان کرد: هرچند آیین سنتی شیربرنج با قدمتی بیش از ۷۰ سال همه ساله در روستای توندر برگزار می‌شده، اما به جز اهالی خود روستا کسی دیگر از آن در شهرستان اطلاعی نداشته که از سال گذشته به صورت باشکوه‌تر و با حضور گردشگران مختلف برگزار می‌شود.
