به دست آوردن مال و ثروت امر مطلوبی است، زیرا اقتضای زندگی دنیوی و مادی است که انسان امکاناتی را برای آسایش خود فراهم آورد. از این‌رو قرآن “مال“ و “ثروت“ را زینت زندگی دنیا برای انسان قرار داده و همین امر باعث شده انسان به سبب علاقه به زینت‌ها به جمع‌آوری مال بپردازد و از تحصیل آن لذت ببرد، اما مشکل آنجاست که انسان به خطا و اشتباه گمان می‌کند تأمین و تحصیل نیازهای مادی و جمع‌آوری و تکاثر مال هدف اصلی است و تمام همت و تلاش خود را مصروف تحصیل و تأمین آن می‌نماید.
برخی مردم برای کسب مال از راه حلال بسنده نکرده و به بیراهه می‌روند مانند سوگند دروغ، پرداخت رشوه به‌منظور دست‌یابی به اموال دیگران، تجاوز به اموال یتیمان، تصرف ناحق در اموال دیگران و… از این‌رو گرفتار جمع‌آوری و تکاثر مال می‌شوند و تا لحظه مرگ از کسب و تحصیل آن دست بر نمی‌دارند.
بر اساس آموزه‌های دینی درآمدهای حرام تأثیر بدی بر روند اقتصاد خانواده و تغذیه آنان و هم‌چنین نفس و روان استفاده‌کنندگان می‌گذارد. مال حرام به سبب تأثیر شگرف منفی که در زندگی بشر دارد، یکی از مباحث مهم در فقه زندگی است و احکام بسیاری در منابع اسلامی برای تبیین این مهم وجود دارد.
پیامبر(ص) فرمودند: «اگر کسی یک‌لقمه از حرام بخورد نماز او را تا چهل روز قبول نمی‌کنند.»، در حدیث دیگر پیامبر(ص) فرمود: «بندگی خدا هفتاد جزء دارد که برترین آن کسب حلال است.» امام باقر(ع) نیز فرمودند: «اگر کسی مال را از حرام به دست آورد، حج و عمره و صله‌رحم را از او قبول نمی‌کنند.»
*لقمه حرام
از خصوصیات لقمه حلال این است که باعث استجابت دعا می‌شود، کسی که دوست دارد دعایش مستجاب شود باید غذا، شغل و درآمدش حلال باشد. امام صادق(ع) فرمودند: «طلب روزی حلال را فرومگذار که روزی حلال تو را در دینداری کمک می‌کند.»
از دیگر اثرات لقمه حلال، روشن شدن قلب است به‌طوری‌که اگر کسی چهل روز لقمه حلال بخورد خدا قلبش را روشن می‌کند. اگر قلب انسان روشن شد یعنی خدا در آن هست. کسی که دنبال روزی حلال باشد خدا در قیامت با نظر رحمت به او نگاه می‌کند، وقتی خداوند با رحمت به کسی نظر کند هرگز به او عذاب نمی‌رسد. اگر کسی لقمه حلال به دست بیاورد در صف انبیاء قرار می‌گیرد و ثواب انبیاء را به او می‌دهند، تمام هشت در بهشت را باز کرده و می‌گویند از هر دری که می‌خواهید داخل شوید. امام صادق (ع) فرمودند: «شمشیر زدن در جنگ آسان‌تر از به دست آوردن لقمه حلال است.»
اکتفا به مال حلال واقعیتی است که قرآن مجید و روایات به آن دستور داده‌اند و چه نیکوست که انسان در این چندروزه محدود زندگی خود را از حرام حفظ کند و آنچه از حلال به دست می‌آورد به‌اندازه حاجتش خرج کرده بقیه را با خدای خود از طریق صدقات و انفاق و سایر کارهای خیر، معامله کند.
قرآن به‌طور مکرر گوشزد می‌کند که خداوند برای احدی از طریق حرام، روزی قرار نداده، هرکس به شغل مشروعی روی آورد به‌اندازه سعی و کوشش و به کار انداختن قدرتش روزی به دست می‌آورد؛ کسب مال می‌کند مالی که از هر جهت برای او حلال و حتی در روز قیامت به خاطر رفتن دنبال حلال از اجر عظیم الهی برخوردار است.
* لقمه و غذای حرام
گرچه دانشمندان به برخی از تأثیرات غذا بر روح و جسم انسان پی برده‌اند اما تأثیرات بسیاری از دید ظاهری آنان مخفی مانده است چرا که هر چیزی با درک مادی انسان و آزمایشات قابل مشاهده و بررسی نیست.
گرچه در ظاهر فرقی بین غذای حلال و حرام نیست اما لقمه حرام تأثیری بر جان آدمی دارد که کشف آن از محدوده علوم ظاهری بشر خارج است.
لقمه حرام مانند آب آلوده است که جسم را بیمار می‌کند جان آدمی را آلوده می‌سازد و وقتی جان آلوده گشت نه‌تنها هیچ عبادتی و دعایی از ایشان مورد قبل واقع نمی‌شود، بلکه ناخواسته در سراشیبی سقوط قرار می‌گیرد.
امام حسین(ع) در تحلیل علل واقعه عاشورا خطاب به مردمی که روز عاشورا به جنگ او آمده بودند و حاضر به سکوت و گوش دادن به سخنانش نبودند، می‌فرماید: «وای بر شما چرا ساکت نمی‌شوید و سخن مرا گوش نمی‌کنید. در حالی‌که من شما را به راه هدایت دعوت می‌کنم.» بعد حضرت در علت این مسئله می‌فرماید: «به تحقیق که شکم‌های شما از حرام پر شده و به قلب‌های شما مهر قساوت زده‌شده است.»
کسب مال حرام و دوری نکردن از آن باعث هلاکت انسان می‌شود. چنانچه بسیاری از افراد به سبب آلوده شدن به آن از سعادت محروم شده و به نکبت‌های دنیا و آخرت دچار گشته‌اند. قطعاً در مسیر زندگی به افراد زیادی برخورده‌ایم که از هر نظر مورد تأیید همه مردم بوده‌اند اما به ناگاه مسیر زندگی‌شان عوض شده و انگشت تعجب را بر دهان همه گذارده‌اند اگر به‌درستی زندگی این افراد بررسی شود به‌خوبی رد پای مال حرام مشاهده می‌گردد. به همین خاطر است که لقمان می‌فرماید: «پسرجان بدان که من چهارصد پیغمبر خدمت کردم و از سخنان آنان چهار جمله را انتخاب کردم؛ در حال نماز دلت را نگه‌دار و با حضور قلب باش؛ سر سفره مواظب گلویت باش؛ در خانه مردم چشمت را نگه‌دار؛ میان مردم زبانت را حفظ کن.» معنای این کلام حفاظت از حلق به معنای نخوردن لقمه بزرگ یا گیرکردن آن در گلو نیست بلکه نباید اجازه داد هر لقمه‌ای از گلوی فرد مسلمان رد شود و به گوشت و خون تبدیل گردد. در سخنان اولیای دین: عدم استجابت دعا، عدم قبولی اعمال، سیاهی دل، لعن فرشتگان و عدم شفاعت اهل‌بیت از جمله آثار لقمه حرام است.
*غذای شبه ناک
علاقه شدید به مال‌ومنال انسان‌ها را به کار دوچندان وا‌داشته است تا آنجا که گاه غافل از حلال و حرام بودن مال؛ تنها در پی به دست آوردن آن می‌دوند و گاه در شک میان حلال و حرام علاقه و عشق ثروت آنان را به خود جذب می‌نماید.
این همان پیشگویی پیامبر(ص) است که می‌فرماید: زمانی فرا می‌رسد که برای مردم تفاوتی نمی‌کند که مال را از کجا به دست آورده‌اند آیا از حلال یا حرام؟ دستور اسلام این است که انسان مسلمان به مال یا غذای شبه ناک نزدیک نشود چرا که نزدیک شدن بر پرتگاه معصیت و حرام. احتمال پرت شدن را افزایش می‌دهد.
