نماد و عناصر هویتی یک شهر بیانگر تاریخ، هویت، علایق و سلایق مردم ساکن آن هست. به عبارتی دیگر نمادها و المان‌های شهری در مقیاسی کوچک را می‌توان دائره‌المعارفی از هویت اجتماعی، سیاسی، مذهبی و حتی ورزشی یک شهر دانست. هرچند کاشمر شهر تاریخی و مذهبی ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده، اما زیباسازی شهر در حوزه‌های مختلف بصری، نقاشی دیواری، نصب المان‌های زیبا و مفهومی گاها به‌واسطه اجرای پروژه‌های عمرانی به باد فراموشی سپرده شده‌اند.
“رابطه“ به‌جای “تخصص“!
در همین خصوص یکی از هنرمندان رشته هنرهای تجسمی گفت: متأسفانه در کاشمر از هنرمندان متخصص به‌خصوص از سوی شهرداری حمایتی صورت نمی‌گیرد.
سعید ابراهیم‌زاده از 20 سال قبل وارد این حرفه و ساختِ المان‌های شهری شده، اظهار کرد: برای متولیان تخصص و نوع طرح مهم نیست، بلکه این رابطه است که حرف اول را می‌زند، اشخاصی که اغلب با شهرداری در ارتباط هستند می‌بینیم چند توپ دارند که هر سال فقط قیافه حیوانات و عروسک‌ها را تغییر می‌دهند و بابت همان‌ها دستمزد بسیاری دریافت می‌کنند.
این هنرمند با انتقاد از این‌که کپی‌برداری از طرح‌ها بسیار زیاد شده است، بیان کرد: هرچند تاکنون برای فراخوان‌های مختلف طرح‌های بسیاری دادم و اول هم شده‌اند اما به گفته خودشان برخی فراخوان‌ها صوری‌اند و طرح‌ها از قبل انتخاب شده است.
ابراهیم‌زاده با اظهار تأسف از این‌که هنرمندان واقعی جایگاهی ندارند، عنوان کرد: اگرچه طرح هفت‌سنگ را سال 94 زده بودم، اما پس از ارائه طرح آن را قبول نکردند ولی بعد از مدتی می‌بینی که همان طرح را ساخته‌اند و اعتراض هم فایده‌ای ندارد.
نگاه‌های سلیقه‌ای را حذف کنید!
در ادامه یکی از کارشناسان هنرهای زیبا و تجسمی معتقد است؛ اگرچه منظر شهری امر مهمی است، اما متأسفانه به این مقوله بی‌توجهی می‌شود.
مهدی خزایی با بیان این‌که بسیاری از کارها مناسب با فضا و فرهنگ منطقه نیست، اظهار کرد: بهتر است هر کاری از سوی شهرداری برای المان و دیوارنگاره‌ها انجام شود، به تائید گروه کارشناسی برسد.
وی با تأکید بر این‌که نگاه‌های سلیقه‌ای باید در خصوص المان‌ها و نگاره‌ها حذف شود، از شهرداری خواست؛ به هنرمندان اعتماد کرده تا شاهد اتفاقات خوبی در منطقه باشیم.
این کارشناس هنرهای تجسمی تصریح کرد: با توجه به حضور نیروهای تخصصی که در شهرستان داریم انتظار می‌رود؛ از توان این هنرمندان بیشتر استفاده شود، اِلمان‌های نوروزی یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای معرفی فرهنگ و رسوم در شهرهاست و به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان منکر تأثیر مثبت المان‌های شهری در زیبایی و افزایش جذابیت‌های شهر شد.
برخی هیچ سررشته‌ای از هنر ندارند
متأسفانه طی تمامی این سال‌ها هنوز نتوانسته‌ایم در کاشمر از نمادها و المان‌هایی استفاده کنیم که هم نشان‌دهنده مذهبی بودن و هم تاریخی بودن و هویت اصلی شهر را نشان دهد.
یک کارشناس حوزه معماری در همین خصوص گفت: اگرچه شهرداری‌ها متولی المان‌ها هستند و فراخوان‌هایی می‌زنند، اما گرافیست‌ها و افرادی که در حوزه زیباشناسی تخصص دارند، مشارکت نمی‌کنند.
احسان فخرایی خاطر نشان کرد: هرچند بهترین گرافیست‌ها را در کاشمر داریم، اما به دلیل بدعهدی‌ها و بی‌مهری‌هایی که دیده‌اند، حاضر به ارائه محصول و طرح خود نیستند.
این کارشناس حوزه معماری تصریح کرد: هرچند فرد طرح و ایده خود را متناسب با هویت شهر ارائه می‌دهد ولی وقتی پای شهرداری و شورای‌شهر به میان می‌آید و تیمی برای داوری آثار، طرح‌ها و ایده‌ها تشکیل می‌شود، اتفاق خوب نمی‌افتد.
وی عنوان کرد: اغلب افراد حاضر در کمیته‌ها، طرح‌هایی را انتخاب می‌کنند که با ذائقه خودشان همخوانی دارد! متأسفانه اغلب کسانی به هیئت داوری دعوت می‌شوند به‌هیچ‌عنوان سررشته‌ای از هنر و مسائل تخصصی این رشته ندارند.
وی بیان کرد: هرچند المانی که تولید می‌شود باید دارای مفهوم بوده و با دیدن آن حس خوبی به فرد دست دهد، اما در حال حاضر المان‌ها فاصله بسیاری با هویت کاشمر دارند.
فخرایی افزود: برخی مواقع در نوروز از نمادهایی استفاده می‌شود که فقط دماغ آن حیوان کوتاه یا دراز می‌شود و المان جدیدی نداریم، درصورتی‌که کاشمر زمانی زبانزد توسعه خوبی‌ها و زیباسازی شهری بود ولی هنوز نتوانسته‌ایم نمادی از هویت این شهر داشته باشیم.
این کارشناس حوزه معماری اظهار کرد: متولیان و مسئولان فرهنگی باید المان‌های قدیمی را از مدار خارج کرده و محصول جدید و به روز که با هویت شهر همخوانی داشته باشد را جایگزین کنیم.
در پایان
قطعاً اگر بخواهیم نمادی را به نام کاشمر معرفی کنیم نیاز به مطالعه دارد، نمی‌شود هر المانی را در نقاط مختلف نصب نمود، می‌طلبد شهرداری با استفاده از افراد “متخصص“ در بخش نمادسازی که در جذب توریست تأثیر بسیاری دارد، ورود کند.
اگرچه کاشمر دارای هنرمندان و متخصصین بسیاری است و شهرداری از نظر منابع مالی مشکلی ندارد، ولی آن‌گونه که به نظر می‌رسد عزمی برای پرداختن به این مقوله نیست و کارهای کپی و معمولی را ترجیح می‌دهند. بدونشک المان‌ها بخش تفکیک‌ناپذیر مبلمان شهری هستند که باید به آنها بیشتر توجه شود.
