آسیب‌شناسی مدیریت به ویژه در نهادهای اجتماعی و شهری از جمله مباحث مهم و زیربنایی جامعه امروزی است که تاکنون در راستای تبیین آفت‌ها و عوامل ناکارآمدی آن در حوزه نظری هزاران مقاله و کتاب نگاشته و منتشر گردیده است. شاید بارها در ذهن من و شما خطور کرده باشد، چگونه با وجود استعدادهای سرشار و خیل عظیم دانش‌آموختگان جوان و عناصر زبده و کارآزموده در رأس هرم برخی مدیریت‌های اجرایی افراد غیرمدیر آن‌هم از نوع ناکارآمدش قرار دارند؟
در تمام دنیا مهمترین ویژگی‌های مدیریت را علم، تجربه، خلاقیت، موقعیت‌شناسی، شجاعت در تصمیم‌گیری، داشتن منش کار جمعی و احترام به ارباب رجوع می‌دانند. در جهان کنونی مدیر باید قابل ارزشیابی حجمی و رفتاری باشد. اصولاً هیچ مدیری را از لحاظ امور خصوصی، اعتقادی و باورها و گرایش‌های سیاسی مورد سنجش قرار نمی‌دهند. اما چرا مدیران ضعیف در ادارات، نهادها و دستگاه‌های دولتی رشد پیدا می‌کنند؟
علل این پدیده را می‌توان در مقوله دیگری جُست و آن چیزی جز اختلافات بیهوده، سطحی و باندی افراد و گروه‌های منطقه‌ای نیست. وجود اختلافات غیرریشه‌ای و مبتنی بر سلیقه‌های گوناگون اعم از فرهنگی، طایفه‌ای، باندی، سیاسی و غیره فردمحوری را جایگزین شایسته سالاری و مدیریت جمعی نموده است. به طور نمونه در کاشمر هنگامی‌که فردی کارآمد و توانمند برای تصدی مسئولیت در یک سازمان تخصصی پیشنهاد می‌شود، در اندک زمانی انواع و اقسام انگ‌ها و معایب برای وی تراشیده و در قالب گزارش مردمی بی‌نام یا با نام تهیه و در نسخ زیاد تقدیم مدیران بالاتر می‌کنند. جالب‌تر این‌که مثلاً اگر جدّ آن فرد مشکلی داشته، همان مشکل را به فرد موصوف نسبت داده و بستر تخریب شخصیت او را فراهم می‌کنند.
از سویی وقتی که علامت سئوالی در مقابل شخصیت کسی قرار گیرد برخی مدیران سطوح کلان به دلیل عدم شناخت مناطق، بی‌اطلاعی از سوابق افراد و عدم شجاعت تصمیم‌گیری و همچنین برای جلب رضایت نمایندگان مجلس!، از فرد با کفایت پیشنهادی صرف نظر و به دنبال گزینه مدیر توافقی می‌روند.
حال ویژگی‌های مدیر توافقی چیست؟
1ـ با اعطای حق‌السهم به گروه‌های مختلف سعی در جلب رضایت همه می‌نماید.
2 ـ حرکت کردن بر روی خط سفید وسط خیابان و نگاه یک‌نواخت به دیدگاهها و نظرات همه افراد منطقه محل خدمت اعم از درست و غلط، و به دست آوردن دل همگان اعم از دلسوز و کارشناس یا متملق.
3ـ بهرگیری از سیاست تفرقه بیفکن و حکومت کن در راستای پوشش ضعف و ناکارآمدی خود.
۴ـ سود بردن از افراد بله قربان‌گو، متملق و خبرچین برای اطلاع از نقاط ضعف منتقدین با هدف دور نگه‌داشتن آنها از صحنه تصمیم‌گیری.
از سویی برخی مدیران ستادی هنگام نصب زیردستان به سبب فقدان بانک اطلاعاتی جامع مدیران شایسته اعم از بومی و غیربومی، صرفاً حلقه خواص و دوستان خود را می‌بیند، لذا برای رهایی از امر پاسخ‌گویی به گروه‌ها و افراد، معمولاً فردی از مقربان را گرچه ناکارامد باشد راهی مناطق و شهرهای کوچک می‌نمایند، البته گاهی مجموعه یا فرد خود از معضل ناکارآمدی رنج می‌برند و به شکل طبیعی به دنبال انتصابات شخص هم‌تراز می‌روند زیرا انتخاب مدیران توانمند و عالم‌تر را به دلیل استقلال رأی و شجاعت در امر تصمیم‌گیری بر نمی‌تابند و با کنار زدن مدیران و مسئولینی که سال‌ها تجربه و دانش را در خدمت به مردم به کار گرفته و اتفاقاً موفق هم بودند، چاره کار می‌دانند.
امروزه بين نمايندگان مردم در خانه ملت و مسئولان دولت اختلاف نظرهای گوناگونی وجود دارد. اين اختلافات باعث می‌شود شاهد تذکرات کتبی و شفاهی گوناگونی در صحن علنی مجلس باشيم. البته دليل واکنش‌های نمايندگان مردم در خانه ملت، اشکالاتی است که در مديريت برخی مسئولانی که با سفارش خودشان مدیر شدند شاهد هستيم و بر این اساس مدتی است که نمايندگان مجلس از مديريت‌های استانی گلايه دارند در حالی که خود نمایندگان یک ضلع این مشکلاتند چرا که يکی از مشکلاتی که برای تعيين مسئولان رده بالا يا رده ميانی در کلان کشور مطرح است، حرف بين «آدم‌خوب» با «مديرخوب» است و متأسفانه اين بی‌توجهی به اهميت مديريت را کاملاً مشاهده می‌کنيم و آسيب را در انتخاب آنها می‌بينيم و نتيجه آن می‌شود که بيشتر يک آدم خوب را پيدا و به عنوان مدير مطرح می‌کنند در حالی که اين فرد مدير نيست بلکه فقط آدم خوبی است. در حقيقت، «خوب» صفت مدير است و نماینده روی این صفت فرد ناکارآمد تأکید می‌کند.
بنابراين يکی از مشکلات کلان کشور ما، نبود پالايش مديران ضعيف است. در نتيجه همچنان اين آسيب ناتوانی مديريتی در ميان مسئولان وجود دارد و باعث می‌شود مطالبات مردم هر روز قوت بگيرد که اين مطالبات، گلايه‌مندی مردم را در اين خصوص بيشتر می‌کند. امروزه در حقيقت در برخی موارد عزل و نصب‌ها ناشايست است زيرا افرادی را که بايد عزل کنيم، عزل نمی‌کنيم، بلکه سعی می‌کنيم آنها را حفظ کرده و در بسياری از موارد، با رفتار و حمايت خودمان حتی تقويت‌شان می‌کنيم و تحليل‌ها اين است که اگر اين افراد را برداريم و افراد توانمندی را جايگزين کنيم، منتقدان می‌گويند که چرا مديران را عوض می‌کنيد.
تردیدی نیست که ناکارآمدی مدیران و انتخاب نادرست آنها ضربه‌های مهلکی به بدنه کشور وارد کرده و مهمترین افرادی که ضربه‌های ناشی از این انتخاب‌ها را تجربه می‌کنند سرمایه‌گزاران، تولیدکنندگان، کارآفرینان، کارگران و در نهایت مردمان ما هستند.
نمایندگان و مسئولین ارشد کشور و استان در انتخاب مدیران دقت کنند تا مدیری که انتخاب می‌کنند دارای حداقل شرایط مورد نیاز مدیریت باشد و بتواند با دانش، تجربه، صبر و استقامت خود سازمانش را به سر منزل مقصود که همان رضایت‌مندی مردم است رهنمون سازد نه این‌که فقط به داشتن مدرک دانشگاهی وی اکتفا کنند.
