“توسعه پایدار” در حوزه مدیریت شهر و روستا، توسعه‌ای است که یک شهر و یا روستا از تمامی جوانب مورد بررسی قرار بگیرد و در نهایت منجر به رشد مثبت آن در حوزه‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست‌محیطی شود. در واقع برنامه توسعه پایدار شهری و روستایی برنامه‌ای مدیریتی است که مدیران باید طبق برنامه برای بهبود و مستحکم شدن امور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی و… انجام دهند. اما چنانچه تصمیم‌گیران فاقد تخصص لازم باشند، كاركرد تصمیم‌گیری با چالش مواجه شده و حوزه “اجرا” و “تصمیم” دچار دوگانگی و یا «آشوب اجرایی» می‌شود. تجربه نشان داده عدم آشنایی مدیران و تصمیم‌گیران با مبانی توسعه و نداشتن تفکر استراتژیک، از مهم‌ترین عوامل توسعه‌نیافتگی مناطق بوده است. بنابراین امروزه که منطقه ترشیز روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود، باید برای شهروندان برنامه‌ریزی‌های مطلوب داشت. قطعاً ارائه هرگونه راه‌حل در زمینه توزیع توسعه پایدار و توزیع عادلانه امکانات، نیازمند تحقیق و شناخت دقیق مسائل و مشکلات منطقه است؛ بدون شک برای داشتن آینده‌ای بهتر در هر زمینهای باید تمام عوامل مؤثر را در نظر بگیریم و سعی کنیم مشکلات و تهدیدهایی که در آینده ممکن است در این زمینه صدمه وارد کند را به‌خوبی شناسایی کرده و در صدد رفع آن برآییم و البته رسیدن به این اهداف نیازمند تخصص و تجربه است.
انسان‌ها، قربانی ابزار گونه برای زیاده‌طلبی‌ها
یک کارشناس مدیریت شهری در خصوص آنچه تاکنون در منطقه ترشیز و به ویژه کاشمر از منظر توسعه شهری اتفاق افتاده است، گفت: «توسعه پایدار مستلزم توجه به شهروندان و نیازهای آن‌هاست.»
جعفر سلیمانی با اشاره به اینکه در حال حاضر تا رسیدن به حد مطلوب و مورد رضایت شهروندان فاصله بسیاری داریم، اظهار کرد: «جوامع انسانی در جغرافیای مختلف و متنوع، هریک به‌نوعی تحت تأثیر تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران و اثرگذاران بر دنیای امروزی هستند و غالباً انسان در این تصمیم‌گیری‌ها یا نادیده گرفته می‌شود و یا قربانی ابزار گونه‌ای برای زیاده‌طلبی‌های قشری دیگری است.»
وی یکی از راه‌های کمک به توسعه شهری و ارتقاء توان و کیفیت جوامع انسانی و به‌نوعی تقابل با جریان‌های غالب و رویه‌ساز در حاکمیت‌ها را، توجه به مقوله حفظ و اعتلای فرهنگ و هنر و آگاهی بخشی نسل به نسل دانست.
شهردار قبلی کاشمر با بیان اینکه انسان‌ها در طول تاریخ خواهان آزادی و شادمانی در کنار رفاه و امنیت بوده‌اند، اذعان کرد: «انسان آزاد، بی‌دغدغه و امیدوار نه‌تنها از پسِ مشکلات خود بر می‌آید بلکه اثرگذاری‌اش بر بهبود حال دیگران نیز ملموس و محسوس است.»
تلاش برای شادابی و نشاط جامعه
وی که پیش از این مدیریت شهری بردسکن و کاشمر را بر عهده داشته است، در این خصوص گفت: «در دوران مدیریت خود در شهرداری بردسکن تلاش گردید به نیازهای شهر در این زمینه توجه گردد و تلاش‌ها برای شادابی و نشاط جامعه و کمک به بهتر شدن حال مردم به‌عنوان یک راهبرد اساسی و محوری همواره مدنظر بود.»
سلیمانی به‌عنوان مثال، احداث گود روباز 5000 نفری شهر بردسکن طی مدت کمتر از شش‌ماه را در راستای رسیدن به همین اهداف دانست و گفت: «اکنون مدت12 سال است جشنواره ورزشی باستانی در سطح کشوری به‌صورت متوالی، مردمی و خودجوش و با همکاری شورای‌اسلامی و شهرداری بردسکن در این گود برگزار می‌شود و بحمدالله این مراسم در حدی است که همه‌ساله برخی پهلوانان نامدار ایرانی از جمله پهلوان طالقانی رئیس اسبق فدراسیون کشتی به همراه دیگر مسئولان کشوری و استانی در این مراسم شرکت می‌کنند.»
شهردار قبلی بردسکن و کاشمر با اشاره به اینکه بردسکن از این منظر جایگاه مناسبی را از آن خود کرده، اذعان کرد: «ایجاد حس آزادی و شادمانی و رضایت خاطر در شهروندان توسط برنامه‌ریزان و مجریان باید خلق شود.»
حامی اصلی فعالیت‌های فرهنگی
سلیمانی که طی تمامی این سال‌ها، یکی از حامیان اصلی فعالان فرهنگی منطقه ترشیز بوده به‌طوری‌که می‌توان آثارش را در نقاط مختلف این دو شهر بزرگ خطه ترشیز لمس کرد، گفت: «طی سال‌های خدمت و مدیریت خود تلاش نمودیم به ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی توجه خاصی گردد که خوشبختانه به توفیقات خوبی دست یافتیم. همواره تلاش گردید فعالیت‌ها تنها معطوف به پروژه‌های عمرانی نباشد و در کارهای فرهنگی به‌خصوص حوزه کتاب و کتابخوانی نیز توجه شود.»
وی با اشاره به اینکه فعالیت‌ها در حوزه کتاب به‌گونه‌ای بود که یک‌سال به‌عنوان شهردار دوستدار کتاب معرفی شدم، افزود: «در راستای ترویج کتاب و کتابخوانی تلاش شده بود سهم نیم درصد شهرداری به‌موقع پرداخت شود به‌طوری‌که پرداخت‌های شهرداری به نهاد کتابخانه‌ها در دو شهر کاشمر و بردسکن رشد چند برابری داشت.»
شهردار قبلی بردسکن خاطر نشان کرد: «در راستای ارتقای زیرساخت‌های حوزه کتابخوانی در شهر بردسکن زمینی را به رایگان جهت احداث کتابخانه تحویل دستگاه اجرایی دادیم که بحمدالله این ساختمان نیز احداث و به بهره‌برداری رسید.»
وی که در مدت مسئولیتش در شهرداری کاشمر و بردسکن توجه خاصی به مسائل مذهبی و مساجد نیز داشته است، تصریح کرد: «همیشه کمک به بهسازی و محوطه‌سازی تمامی مساجد و دادن مصالح رایگان و کمک به احداث مسجد در مناطق کم‌برخوردار و مشارکت شهرداری در تأمین قسمتی از مصالح مورد نیاز و تشویق برای ساخت‌وسازهای اصولی در مساجد و هیئت مذهبی از رویکردهای ما بوده است.»
سلیمانی خاطر نشان کرد: «در بردسکن و کاشمر نیز با موافقت شوراهای‌اسلامی مقرر شده بود برای اینکه چراغ مساجد پرفروغ‌تر بماند و مشکلات مالی‌شان تا حدودی رفع گردد، برای هر مسجد تا دو باب مجوز پروانه تجاری در قالب کمک فرهنگی داده شود که خوشبختانه بسیاری از مساجدی که زمینه بهره‌برداری از این امتیاز را داشتند، استفاده نمودند.»
ایجاد تحولات زیرساختی طی 10 سال خدمت در بردسکن
سلیمانی که 10سال از خدمتش را در جمع شوراییان و در سمَت شهردار بردسکن بوده و در این مدت موجب تحولات زیرساختی مناسبی شده، گفت: طی این سال‌ها تلاش نمودیم نام بردسکن مرزهای محلی را بشکند به‌طوری‌که برخی رویدادهای فرهنگی را در سطح ملی برگزار می‌کردیم.
وی افزود: «هرچند آن زمان بردسکن شهرستانی نوپا بود، اما با تلاش‌های صورت گرفته برای کاهش محرومیت‌ها، یک دوره پرفروغ و پرشتاب را طی نمودیم.»
سلیمانی احداث فرهنگسرای بزرگ در بافت میانی شهر بردسکن و بوستان پیرامونی آن و میدان زیبای فرهنگ را از جمله بناهای فاخر و زیبای دوران مدیریت خود در این شهرستان برشمرد و گفت: «با این اقدامات نه‌تنها عقب‌ماندگی را در مسائل فرهنگی جبران نمودیم بلکه از بسیاری شهرهای استان پیشی گرفتیم.»
شهردار قبلی بردسکن خاطر نشان کرد: «این اتفاقات در حالی رقم خورد که متولی مستقیم امر فرهنگ نبودیم، بلکه نهادی مردمی بودیم که عزم خود را جزم کرده تا با تجمیع انرژی‌ها با دولت‌های مختلف با سرعت بیشتری پاسخگوی نیاز جامعه شهروندی خود باشیم.»
وی با تأکید بر اینکه فرهنگ و هنر موجب تقویت بنیان‌های اجتماعی می‌شود و بهترین فرایند و سیستمی است که از مسیر آن می‌توان اقدامات ارزشمند و فاخری را انجام داد، اظهار کرد: «همیشه معتقد بوده و هستم که همه امورات شهر به شهرداری مربوط می‌شود، مگر اینکه خلافش ثابت شود.»
سلیمانی گفت: «گرچه متولی فرهنگ نبودیم اما مدیریت شهری را نهادی اجتماع‌محور دانسته و می‌دانیم که باید ظرفیت ساز، تسهیل‌گر، مشوّق، حامی و پشتیبان فرهنگ و هنر و ارکان آن اعم از زیرساخت‌ها، زیربناها، فعالیت‌ها و فرایندها باشد.»
فرهنگسرا، پروژه‌ای فاخر برای مردم کاشمر
سلیمانی که پس از یک دوره مدیریت موفق در بردسکن و احداث و بهره‌برداری فرهنگسرای فاخر توسط شورا و شهرداری توانست سکان‌دار مجموعه مدیریت شهری کاشمر شود، از همان ابتدا تلاش نمود در حمایت از هنرمندان، گام‌های مؤثری بردارد به‌طوری‌که به مناسبت‌های مختلف نه‌تنها گردهماییهای مختلفی برگزار کرد که در بخش فرهنگ و هنر نیز هزینه‌های زیادی نمود چون شهرداری را سرمایه‌گذار و بهره‌بردار در بُعد هنر میدانست.
او در همان سال‌های ابتدایی تلاش نمود پروژه احداث بزرگ‌ترین فرهنگسرای استان را به وسعت 8 هزار مترمربع با تمامی زیرساخت‌های آموزشی و کلاس‌های مورد نیاز فرهنگی، هنری در کاشمر آغاز کند و هرچند در این زمینه توفیقات بسیار ارزشمندی به دست آورد، اما پس از رفتنش متأسفانه پروژه فرهنگسرا به محاق رفت.
شهردار قبلی کاشمر در همین خصوص گفت: علیرغم نیاز کاشمر، اما جای زیرساخت‌های مطلوب فرهنگی که متناسب با جمعیت شهر باشد خالی بود، لذا با استفاده از تجربه قبلی و پس از انجام مطالعات، فرهنگسرایی نیز برای این شهر طراحی و به تصویب رسید.»
سلیمانی با بیان اینکه این پروژه فاخر از محل اعتبارات دولتی با زیربنایی حدود 8 هزار مترمربع تعریف شد، گفت: «هم‌زمان ساختمان شهرداری نیز در مجاورت این مجموعه اما به‌صورت جداگانه طراحی و تعریف شد که حدود ۵ هزار مترمربع زیربنا دارد.»
وی با اظهار تأسف از اینکه طی دو سال اخیر فعالیت مؤثری برای فرهنگسرا انجام‌نشده است، افزود: «طی این مدت فقط گودبرداری سالن همایش‌های دو هزار مترمربعی انجام شده است.»
شهردار قبلی کاشمر اذعان کرد: «مرحله سفت‌کاری این بنای فاخر فرهنگی تقریباً در دوره ما به اتمام رسید و از جمله پروژه‌های فرهنگی مصوب است که باید کار و تلاش بسیاری برای به ثمر رسیدن بخش فرهنگسرا و سالن دو هزار نفره آن صورت گیرد، اما متأسفانه چندان موردتوجه قرار نمی‌گیرد.»
ضرورت خودکفایی انجمن‌های هنری
سلیمانی در ادامه، پرداختن به هنر، شادمانی و نشاط جامعه را لازم و ضروری دانست و گفت: «باید در این زمینه زیرساخت‌های مورد نیاز به‌سرعت عملیاتی گردد.»
وی با بیان اینکه پتانسیل و توان جامعه هنرمندان خطه ترشیز بالاست و باید این مهم مغتنم شمرده شود، گفت: «ایجاد بلک باکس در همه شهرهای خطه ترشیز و مجتمع فرهنگی و هنری در شهرهایی که برخوردار نیستند و سالن‌های سینما و آمفی‌تئاتر از اهدافی است که می‌تواند به تکاپو و پویایی جامعه فعال هنری کمک مؤثری نماید.»
وی خاطر نشان کرد: «قطعاً خودکفایی انجمن‌های هنری و داشتن مکان‌هایی مستقل با محوریت بخش خصوصی کمک مؤثری به ترویج هنر خواهد کرد.»
شهردار قبلی کاشمر گفت: «هنرمندان افرادی شریف، فرهیخته و شخصیت‌های باذوقی هستند که از ذهن، فکر، جسم و روان خود کمال بهره را برای آفرینش لحظاتی خوش مخاطبینشان بکار می‌گیرند و به همین دلیل طی مدت هشت‌سال حضور در کسوت شهردار کاشمر، خدمت به هنر و هنرمندان در صدر دیدگاه‌های توسعه اجتماعی مدیریت شهری قرار داشت.»
سلیمانی با بیان اینکه علیرغم اقدامات صورت گرفته، اما معتقدم هنرمندان هنوز نیازمند توجه بیشتری هستند، گفت: «متأسفانه همچنان هنرمند مهجور و مظلوم است به‌طوری‌که پس از موعد بازنشستگی بدون هیچ پشتوانه‌ای، برای تأمین نیازهای اولیه وارد مشکلات جدیدی می‌شوند که ضروری است این چارچوب مأیوس‌کننده را در بین این قشر فرهیخته در هم شکست و نگاهی نو در مبانی قانونی امور مربوط به هنر و هنرمند ایجاد شود.»
وی خاطر نشان کرد: «تقویت سمن‌ها و کمک به توسعه کمّی و کیفی آن‌ها با اختصاص زمینهای دارای کاربری مرتبط از اراضی دولتی و همچنین ارائه تسهیلات کم‌بهره برای کمک به بخش خصوصی و تدوین قوانین حمایتی از جامعه هنری می‌تواند فاصله زیاد زیرساخت‌های فرهنگی را تا حد مطلوب کاهش دهد.»
وی با تأکید بر اینکه رویدادهای فرهنگی گرامی‌داشت نخبگان عرصه هنر تأثیر بسزایی در چرخش و گردش و انگیزه بخشی به جامعه هنری دارد، عنوان کرد: «نمونه موفق سمن‌ها در ترویج فرهنگ و هنر، مجموعه اثرگذار و فاخر باغ فرهنگ ترشیز است که بسط و توسعه آن و ایجاد مجموعه‌هایی توسط بخش خصوصی مانند آن می‌تواند موجب ایجاد گام‌های مؤثری شود.»
سلیمانی توجه و تقویت انجمن‌های مختلف در حوزه فرهنگی و هنری و کمک به برگزاری نشست‌ها و رویدادها و مناسبت‌ها از جمله اقدامات مشترکی که توسط شهرداری و انجمن خط و خوشنویسی در گذشته انجام شد را از دیگر اقدامات دانست.
تلاش برای باز پس‌گیری سینما پس از 23 سال
تنها سینمای کاشمر در سال ۱۳۹۷ پس از گذشت 23 سال که در اختیار سازمان هلال‌احمر این شهرستان بود و چند سالی ساختمان آن بلااستفاده رها و تقریباً به ویرانه‌ای تبدیل شده بود، با پیگیری‌های سلیمانی به عنوان شهردار وقت، این ساختمان از مالکیت هلال‌احمر خارج و به شهرداری منتقل شد، که پس از بازسازی و رونق دوباره پعد رفتن او، در خردادماه 1401 دچار آتش‌سوزی گردید و مجدداً غیرفعال شد.
سلیمانی در خصوص بهسازی سینما کاشمر در سال ۹۷ گفت: «سینمای کاشمر در سال 97 و پس از گذشت ۲۳ سال، فعالیت مجدد خود را با حضور معاون وقت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز نمود.»
وی با اظهار تأسف از اینکه بر اثر غفلت یا سهل‌انگاری راهروی ورودی سینما آتش گرفت، عنوان کرد: «آن زمان 1.5میلیارد تومان خسارت به این مجموعه وارد شد که شاید مناسب‌تر آن بود با ترمیم مختصر و صرف هزینه کمتر، توسعه مجتمع سینمایی با سه سالن در دستور کار قرار می‌گرفت تا شهر و شهروندان فهیم منطقه از یک مجموعه استاندارد بهره‌مند گردند که قطعاً این هدف متعالی در آینده تحقق‌پذیر است.»
شهردار قبلی کاشمر گفت: «در تحول‌آفرینی فرهنگی نباید فقط به قابلیت‌ها و ظرفیت‌های محلی اکتفا نمود، بلکه شهرداری‌ها می‌توانند در کنار کارهای عمرانی، به فعالیت‌های فرهنگی نیز توجه ویژه‌تری داشته باشند.»
توجه به بافت پیرامونی زیارتگاه شهیدمدرس دغدغه همیشگی
وجود دو مرقد شريف امامزاده سيدحمزه(ع) و سيدمرتضي(ع)، آرامگاه شهيدمدرس و جاذبههای گردشگری مذهبی کاشمر و قرار گرفتن در مسير زائران امامرضا(ع)، موجب شده بود که ارتقاء زیرساخت‌ها به‌خصوص در بخش فرهنگی و ورزشی در بافت جنوبی شهر کاشمر همیشه به‌عنوان یکی از برنامه‌های دوران مدیریت مهندس سلیمانی باشد. در این زمینه چون زیرساخت‌های تعریف شده و مجموعه فرهنگی آیت‌الله شهید مدرس نقش بسزایی در تعالی فرهنگ جامعه و جایگاه والای آن شهید در توسعه ملی این شهر می‌توانست داشته باشد، وی با جدیت پروژه طرح توسعه زیارتگاه را پیگیری و حتی به تصویب نیز رساند.
وی در همین خصوص با بیان اینکه زیارتگاه شهید مدرس، می‌تواند یکی از عوامل توسعه شهر کاشمر و به‌خصوص جنوب شهر باشد، گفت: «در همین راستا برای بهره‌مندی و استفاده بیشتر از روز مجلس که مقارن با سالروز شهادت شهید آیت‌الله سیدحسن مدرس می‌باشد، تفاهم‌نامه ملی تنظیم و به تصویب رسید.»
سلیمانی با اعلام اینکه این تفاهم‌نامه نیز حتی به امضاء مجلس شورای‌اسلامی، آستان قدس‌رضوی، دولت و مدیریت شهری رسید، افزود: «هدف‌گذاری انجام شده برای تقویت زیرساخت‌های خدماتی، عمومی و محرومیت‌زدایی از چهره جنوب شهر و به‌خصوص زیرساخت‌های فرهنگی بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان بود.»
وی تصریح کرد: «متأسفانه یکی از اشکالاتی که وجود داشت، عدم باورپذیری مدیران محلی برای تحقق این تفاهم‌نامه بود. با وجود اینکه با تلاش و پیگیری‌های فراوان، همان زمان کمیسیون فرهنگی مجلس شورای‌اسلامی را در محل زیارتگاه شهیدمدرس تشکیل داده شد، اما متأسفانه پس از آن مسئولین محترم ذی‌ربط نتوانستند در راستای تحقق تفاهم‌نامه کاری از پیش ببرند. با این وجود نباید از تلاش دست برداریم بلکه بیش از گذشته برای استفاده از ظرفیت‌های ملی برای ارتقاء شهر کاشمر تلاش نماییم و می‌طلبد مدیران کاشمر باور کنند که می‌شود این پروژه را به سرانجام رساند.»
وی مبنای طرح توسعه زیارتگاه شهید مدرس را، نیازها و خواسته‌های مردم شریف کاشمر اعلام نمود و افزود: «با همین هدف تمام پروژه‌ها و امکانات زیرساختی که جنوب شهر به آن نیاز دارد در این طرح مدنظر قرار گرفت.»
تلاش برای ایجاد زیرساخت‌های ورزشی
توجه به ورزش به‌خصوص ورزش بانوان، یکی دیگر از موضوعاتی بود که همیشه مورد تأکید شهردار قبلی قرار داشت و در این مسیر برای ایجاد زیرساخت‌های آن هزینه‌های قابل‌توجهی را انجام داد و در جهت تأمین ظرفیت‌های ورزشی در سطح محلات، در زمان مدیریت خودش ده باب سالن ورزشی جانمایی و تعداد قابل‌توجهی از آن‌ها را نیز احداث نمود.
سلیمانی در همین رابطه گفت: «کمک سالیانه بین 100 تا 200 میلیون تومان به هیئت‌های ورزشی در مناسبت‌های مختلف از دیگر اقدامات شهرداری بود، همچنین کمک‌هایی به هیئت‌های مختلف ورزشی در اعزام ورزشکاران به مسابقات و تأمین وسیله ایاب و ذهاب و هزینه تشویق‌ها داشتیم.»
شهردار قبلی کاشمر با بیان اینکه برای افزایش فرهنگ دوچرخه‌سواری، یک لاین دوچرخه‌سواری به طول سه کیلومتر در بلوار سیدمرتضی راه‌اندازی نمودیم؛ عنوان کرد: «با ایجاد بوستان ورزشی بانوان، فرصتی را برای بانوان فراهم نمودیم تا در محیط محصوری با دیوارهایی با ارتفاع مناسب و با محوطه‌سازی بسیار شکیلی که صورت گرفته، به فعالیت‌های ورزشی بپردازند.»
سلیمانی افزود: «چون بانوان شهرستان در محیط‌هایی بسیار نامطلوب و زیرزمین‌هایی با ارتفاع کم با تراکم جمعیت بسیار بالا با هوایی بسیار نامطلوب ورزش می‌کنند در همین راستا تلاش نمودیم چهار باب سالن ورزشی را در مجموعه پارک بانوان به سرانجام برسانیم.»
چشم‌انداز پیش‌رو
تجارب موفق مدیریت شهری کاشمر و بردسکن و اثرات ماندگار زیرساختی طی دوره کاری مهندس سلیمانی قابلیت تسری به همه شهرها و دیگر روستاهای بزرگ خطه ترشیز را دارد و می‌توان با دخالت شهرداران و دهیاران در بهبود زیرساخت‌ها و فعالیت‌های فرهنگی و ورزشی به وضعیت مطلوبی برای مردمان این دیار دست پیدا کرد.
امید که در وحدت و همگرایی و تجمیع همه ظرفیت‌های نظام مقدس جمهوری‌اسلامی ایران در سطح ملی، استانی و محلی اعتلای ترشیز بیش از پیش محقق گردد.
