توان‌بخشی یا بازتوانی شاخه‌ای از علوم پزشکی است و به افرادی که در اثر حوادث و آسیب‌های فیزیکی و روانی برخی از عملکردهای خود را از دست داده‌اند، کمک می‌کند تا بتوانند مجدداً توانایی‌های خود را به دست آوردند.
اما برای این‌که احتمال موفقیت روند درمان به بیشترین حد ممکن برسد انتخاب چنین مراکزی ممکن است کمی دشوار باشد و ندانیم که چگونه باید انتخاب کرد. در این زمینه «سیده زینب حسینی‌نژاد»، مدیر مرکز توان‌بخشی مهر محیا، در گفتگویی عنوان کرد: توان‌بخشی در لغت به معنای بازتوانی است اما مفهوم علمی آن را می‌توان به این صورت بیان کرد؛ “برگرداندن توانایی‌های یک فرد به‌نحوی‌که بتواند به استقلال برسد و یا با وجود ناتوانی تطابقاتی را انجام دهد که حداکثر استقلال در کارهای روزمره را داشته باشد”.
سیدهزینب حسینی‌نژاد که 6 سال سابقه کار به‌عنوان مسئول فنی و بازی درمانگر در مراکز توان‌بخشی را دارد؛ افزود: در مرکز توان‌بخشی از هیچ داروی شیمیایی استفاده نمی‌شود و در واقع توان‌بخشی درمان غیردارویی است و تنها روش‌های فیزیکی، مشاوره‌ای و آموزشی مختلف به کار گرفته می‌شوند، از همین‌رو ممکن است بهبود با سرعت کمتری حاصل شود.
وی خاطرنشان کرد: در مرکز توان‌بخشی روش‌های درمانی مختلفی استفاده می‌شود که بسته به شرایط سنی مراجعین و نوع نیاز آن‌ها متفاوت است.
مؤسس و مسئول فنی مرکز توان‌بخشی مهر محیا شهرستان خلیل‌آباد با اشاره به این‌که نیاز این اشخاص متفاوت است، تصریح کرد: مسائلی که برای درمان این افراد می‌توان به مرکز توان‌بخشی مراجعه نمود ممکن است ریشه روانی همچون مشکلات شناختی یا روان‌شناختی، یا فیزیکی مثل اختلالات جسمی داشته باشند.
وی در ادامه از مشکلاتی همچون اختلالات گفتاری مثل نقص در صحبت، ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران، اختلالات جسمی ـ حرکتی مثل تأخیر حرکتی تکاملی و فلج مغزی، مشکلات شناختی مثل اختلالات حافظه، توجه و تمرکز، ضعف تصمیم‌گیری و اعتمادبه‌نفس نام برد و گفت: به‌طور کلی بیماری‌های اعصاب و روان، مغز و اعصاب و بیماری‌های ارتوپدی طیف وسیعی از اختلالاتی را تشکیل می‌دهند که نیاز به مداخلات توان‌بخشی دارند. موارد یاد شده تنها بخش کوچک و متداولی از چندین مشکلی هستند که به دست توان‌بخشان قابل‌بهبود است.
مسئول مرکز توان‌بخشی مهر محیا با بیان این‌که روش‌هایی که در مرکز توان‌بخشی به کار گرفته می‌شوند بسیار کاربردی است که متناسب با شرایط هر فرد، آغاز می‌گردد؛ گفت: قبل از انتخاب روش درمانی مناسب لازم است که توان‌بخش اطلاعاتی کلی در مورد مراجعین خود به دست آورند.
حسینی‌نژاد افزود: در این راستا لازم است در مورد مهارت‌های حرکتی، پردازشی، اجتماعی و… هر شخص اطلاعات لازم را کسب نماییم. به این منظور توان‌بخش می‌تواند از خود فرد یا همراهانش سوالاتی بپرسد، یا شرایطی را فراهم کند که بتواند توانایی فرد را در انجام کارهای روزمره و برقراری ارتباط با محیط مشاهده کند و یا با استفاده از تست‌ها و ابزارهای مختلف عملکرد فرد را بسنجد.
اقدام دیگری که توسط توان‌بخش انجام می‌شود، اطلاع از میزان مهارت‌های شناختی افراد است که با استفاده از آزمون‌های شناختی و یا مشاهده عملکرد فرد انجام می‌گیرد. برای اطمینان از میزان سلامت اندام‌های بدن نیز از فعالیت‌های جسمی و فیزیکی استفاده می‌گردد.
وی افزود: تشخیص استعداد و توانایی‌های مراجعین به‌ویژه کودکان یکی از اقدامات مهمی است که در این مرکز انجام می‌شود تا شخص بتواند با قابلیت‌های خود آشنا و آن‌ها را در مسیر مثبتی بپروراند.
مسئول مرکز توان‌بخشی محیا با تأکید بر این‌که همه موارد بالا در راستای همراهی خانواده‌ها محقق خواهد شد، گفت: برای بهبود درمان جلساتی نیز با خانواده‌ها تشکیل تا در مورد نیازها، نحوه درمان آن‌ها، کمکی که خانواده باید انجام دهد، میزان پیشرفت و مواردی از این قبیل صحبت می‌شود. جهت دستیابی به نتیجه‌ای مطلوب پس از درمان برخی اقدامات توسط مراکز توان‌بخشی به کار گرفته می‌شود که هر یک در شرایط مخصوص به خود کاربرد دارد، مواردی همچون گفتاردرمانی، کاردرمانی، بازی‌درمانی، بینایی‌سنجی، شنوایی‌شناسی، فیزیوتراپی، مشاوره و روانشناسی، مددکاری اجتماعی، مدیریت توان‌بخشی از برنامه‌های دیگر مرکز است.
وی در ادامه افزود: در گفتاردرمانی به بررسی و درمان اختلالات گفتار و زبان و بلع پرداخته و مشکلات این حیطه‌ها را بهبود می‌بخشد. کار درمانی شامل استفاده از مجموعه‌ای از فعالیت‌های درمانی است که باهدف بهبود اختلالات روانی، عملکردی، حرکتی، یادگیری و رشدی انجام می‌شود که منجر به استقلال و حفظ سلامت افراد می‌گردد.
حسینی‌نژاد اذعان کرد: از جمله اهداف و فعالیت‌های درمانی که در طی مداخلات کاردرمانی انجام می‌گیرد می‌توان به مواردی همچون تقویت مهارت‌های درکی، حرکتی و عملکرد یکپارچگی حسی، آموزش و تسهیل مهارت‌های روزمره زندگی مثل مهارت‌های مراقبت از خود، شغل، آموزش، بازی و…، به‌کارگیری ابزار و وسایل کاربردی برای تسهیل عملکرد در کارهای روزمره زندگی به همراه آموزش چگونگی استفاده از آن‌ها برای مثال ویلچر، واکر، وسایل آشپزخانه تطابق یافته؛ تسهیل بازی و توانایی سپری کردن اوقات فراغت نام برد.
وی افزود: همچنین انجام تمرینات فیزیکی برای ارزیابی دامنه حرکتی و قدرت عضلانی و تقویت آن در صورت نیاز، تقویت عملکرد دست در کودکان و بزرگسالان، تقویت مهارت‌های شناختی به‌منظور تسهیل عملکرد در فعالیت‌های روزمره زندگی، بهبود وضعیت حرکت اندام‌های مختلف بدن که در اثر حوادث فیزیکی و روانی مختلف، فشارهای عصبی، اختلالات مادرزادی و… دچار مشکل شده‌اند، از اقدامات دیگر کاردرمانی است.
وی با اشاره به این‌که کاردرمانی به کاردرمانی ذهنی و جسمی تقسیم می‌شود؛ گفت: کاردرمانی ذهنی برای تسهیل یادگیری و ارتقا مهارت‌های شناختی و ذهنی و کاردرمانی جسمی برای تقویت جنبه‌های فیزیکی بدن مثل قدرت عضلانی، دامنه حرکتی، راه رفتن، عملکرد دست و… انجام می‌گیرد.
حسینی‌نژاد از دیگر برنامه‌های این مرکز به بازی‌درمانی اشاره نمود و گفت: این روش برای کودکان بسیار کاربرد دارد، استعدادها و توانایی‌های هر فرد در سنین کودکی او باید شناسایی شود تا به‌خوبی بتوان آن‌ها را پروراند و رشد داد. بازی‌ها همواره در کنار جنبه سرگرمی، جنبه آموزشی هم دارند. بازی‌های مختلف به کودک کمک می‌کند تا علایق خود را بیشتر و بهتر بشناسد و تلاش کند که آن‌ها را تقویت نماید که در این اقدام می‌تواند پیشرفت مثبتی را نیز تجربه کند.
حسینی‌نژاد گفت: مرکز توان‌بخشی مهر محیا خلیل‌آباد با داشتن کادر مجرب مشغول به فعالیت است، هدف این مرکز ارائه انواع خدمات و حفظ استقلال کودکان است تا بتوانند رشد کنند و در کارهای روزمره خود عملکرد بهتری داشته باشند.
وی اظهار کرد: اگرچه در راه‌اندازی مرکز با موانع و مشکلات متعددی روبرو شدیم اما در زمان کم توانستیم اعتماد مردم را جلب و مرکز را تأسیس نموده و به آموزش و توان‌بخشی مراجعان عزیز بپردازیم.
وی عنوان کرد: هرچند مداخلات توان‌بخشی برای تمامی طیف‌های سنی اعم از بزرگسالان و کودکان با ناتوانی قابل اجراست، اما مرکز توان‌بخشی مهر محیا بر اختلالات کودکان متمرکز است، بنابراین در صورت نیاز شما عزیزان می‌توانید به همراه کودکان‌تان به این مرکز مراجعه نمایید.
مؤسس و مسئول فنی مرکز توان‌بخشی مهر محیا شهرستان خلیل‌آباد گفت: پس از مراجعه به این مرکز، شرایط کودک توسط متخصصین و کارشناسان مربوطه مورد بررسی قرار می‌گیرد و پس از تشخیص، روش درمان مناسب و اقدامات لازم آغاز می‌گردد.
افتتاح مرکز توان‌بخشی روزانه معلولان ذهنی زیر ۱۴ سال مهر محیا
رئیس اداره بهزیستی خلیل‌آباد: با پیگیری‌های صورت گرفته، «مرکز توان‌بخشی روزانه معلولان ذهنی زیر ۱۴ سال مهرمحیا» به‌عنوان اولین مرکز توان‌بخشی روزانه هم‌زمان با هفته‌ی بهزیستی افتتاح شد.
اسماعیلی خاطر نشان کرد: اولین مرکز توان‌بخشی روزانه با هدف گسترش فعالیت‌های توان‌بخشی و توانمندسازی گروه‌های هدف در شهرستان خلیل‌آباد با حضور فرماندار و اعضای شورای اداری شهرستان افتتاح گردید.
وی بیان کرد: خانم حسینی‌نژاد مدیر مرکز از فعالان بخش خصوصی و شرکای اجتماعی است که باپشتکار و پیگیری‌های زیاد و همکاری بهزیستی موفق شدند از اول تیرماه فعالیت خود را با تعداد ده نیروی ثابت و پاره‌وقت و سی کودک کم‌توان ذهنی شروع نمایند.
افراد دارای معلولیت در خلیل‌آباد از تردد به مرکز استان بی‌نیاز شدند
فرماندار خلیل‌آباد ضمن تقدیر از عوامل و دست‌اندرکاران این مرکز اظهار کرد: افراد دارای معلولیت شهرستان خلیل‌آباد باید دسترسی راحتی به مراکز توان‌بخشی داشته باشند، طوری که مجبور نشوند برای دریافت این خدمات به مرکز استان و یا شهرستان‌های هم‌جوار مراجعه کنند.
محمدرضا خوشنویس خاطر نشان کرد: خوشبختانه با راه‌اندازی این مرکز افراد دارای معلولیت شهرستان خلیل‌آباد از تردد به مرکز استان بی‌نیاز شده و در شهرستان خود خدمات توان‌بخشی را دریافت می‌کنند.
فرماندار خلیل‌آباد تصریح کرد: این مرکز با ظرفیت اشتغال برای چندین نفر به‌صورت تمام‌وقت و پاره‌وقت، خدمات توان‌بخشی (کاردرمانی، گفتاردرمانی، روانشناسی و…) به افراد دارای معلولیت جسمی و ذهنی ارائه می‌کند که جای تقدیر دارد.
