هرکدام از ما به عنوان شهروند، بارها و بارها برای‌مان اتفاق افتاده است که خدمات متنوعی را مدیریت شهری مطالبه کنیم؛ از تامین وسیله حمل و نقل عمومی و فضای سبز گرفته تا بهداشت و زیباسازی فضای شهری و مدیریت پسماند و… و برای توجه دادن مسئولان به حقوق شهروندی‌مان همواره وظایف مشخص شده مدیریت شهری را برای تامین رفاه و آسایش شهروندان یادآوری کرده‌ایم. اما کدامیک از ما به این فکر کرده‌ایم که در کنار حقوق شهروندی، وظیفه‌مان به عنوان یک شهروند خوب چیست؟ ما برای زیبایی شهرمان و نظافت و بهداشت آن چه باید بکنیم؟ کدامیک از ما حاضریم و حواس‌مان هست اگر چند روزی مامورین فضای سبز شهرداری به هر دلیلی نتوانستند فضای سبز جلوی خانه‌مان را آبیاری کنند ما با ریختن سطل آبی، مانع از خشک‌شدن گل و گیاه و درختان باشیم. کدام‌مان در پیاده‌روی روزانه، حاضریم چند زباله ریخته شده در مسیرمان را جمع کنیم؟ راه دوری نمی‌رویم، در همین چندماه اخیر که وجود سگ‌های بلاصاحب را در خیابان‌ها و میادین سطح شهر و هرکوچه و پس کوچه‌ای به صورت گله‌ای مشاهده کرده‌ایم؛ کدامیک از ما به عنوان یک شهروند از میان هزاران شهروندی که در این شهر زندگی می‌کنند و سرنوشت‌شان به هم گره خورده؛ در پی آن بوده‌ایم که برای حل این معضل به قدر سهم خود مشارکت داشته باشیم. شاید عده‌ای مشکلات و مسائل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و… را بهانه‌ای برای بی‌تفاوتی و سکوت و سکون افراد جامعه بدانند. اما طبق آموزه‌های اسلامی یک شهروند باید نسبت به آنچه در جامعه رخ می‌دهد، اعم از مسائل فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و حتی بلایای طبیعی نظیر حوادث غیرمترقّبه احساس تکلیف کند و در حدّ توان و امکانات خویش در رفع این‌گونه مشکلات و کاستی‌ها کوشا باشد. چه بسا بنا به تعاریف انجام شده شهروند خوب کسی است که درحل مشکلات جامعه‌ی خود فعالانه مشارکت کرده تا زندگی شهروندی باکیفیت بیشتری برای خود و سایر هم‌نوعانش فراهم کند. لذا به طور مشخص و ویژه در خصوص رفع معضل سگ‌های بدون صاحب، نقش شهروندان چه می‌تواند باشد؟
آیا می‌توان تنها از شهرداری رفع این معضل را مطالبه کرد یا باید با اندکی تدبیر و تلاش و انجام مسئولیت اجتماعی از سوی شهروندان به حل مشکل کمک کرد؟ چه بسا بنا به اعلام دست‌اندرکاران حوزه خدمات شهری، شهرداری کاشمر بخشی از تجمع سگ‌های ولگرد به دلیل عدم رعایت زمان از سوی شهروندان برای قرار دادن زباله‌ها جهت جمع‌آوری از سوی ماموران شهرداری است و یا شهروندان با رها کردن باقیمانده غذاها در پارک‌ها، بلوارها و اماکن تفریحی، منجر به تجمع سگ‌های بلاصاحب در نقاطی از شهر می‌شوند. چه بسا برخی رفتارهای حیوان آزارانه برخی از شهروندان که گاه بویی از انسانیت و اخلاق نبرده‌اند و حیوانات بی‌زبان را موجب آزار و اذیت قرار می‌دهند؛ دردسرساز شده و موجب حمله سگ‌های بلاصاحب و صدمه دیدن افراد می‌شود.
جالب است بدانید در حال حاضر برای جمع‌آوری و نگهداری سگ‌های بلاصاحب با فعالیت پناهگاه نگهداری از این حیوانات روزانه هزینه‌هایی شهرداری می‌پردازد اما واکسیناسیون و عقیم‌سازی این حیوان مستلزم هزینه‌های بیشتری است که در صورت مشارکت شهروندان، شهرداری می‌تواند با برنامه‌ریزی مطلوب و در سایه کمک سایر دستگاه‌های اجرایی برای رفع این مشکل چاره‌اندیشی کند. مشروط بر این‌که شهروندان هم به وظایف خود برای رفع این معضل آگاه باشند.
اگرچه لازم است با تدوین برنامه‌های آموزشی که معمولا از مدارس و در سنین کودکی شروع می‌شود نسبت به رعایت حقوق و وظایف شهروندی، شهرداری و سایر متولیان اداره امور شهر بسترسازی فرهنگی لازم را انجام دهند و تلاش شود تا جامعه‌ای داشته باشیم که مردمانش برپایه اصل همکاری و همیاری زندگی کنند و در نهایت جامعه‌شان را ارتقا دهند؛ اما لازم است شهروندان یاد بگیرند چگونه می‌توانند یک شهروند خوب باشند. شهروندانی با احساس مسئولیت فردی که در جامعه رفتار مسئولانه‌ای داشته باشند. به محیط زیست شان اهمیت دهند. در مسائل و مشکلات شهری و اجتماعی جامعه خود حضوری فعال داشته باشند و با تلاش جمعی کنار هم و با کمک یکدیگر جامعه را اداره کنند و در قبال یکدیگر رفتار متعهدانه‌ای داشته باشند و با همیاری هم مشکلات را از میان بردارند.
لیلا قرایی ـ کنشگر اجتماعی
