افرادی که هرازگاهی پشت درهای بسته فقط به معرفی چند آسیب همیشگی می‌پردازند با این عنوان که آمار محرمانه است حتی از ارائه آن به فرماندار و کارشناسان جهت تحلیل و بررسی خودداری می‌کنند. اگرچه مدتی است مسئولان تلاش دارند “سند آسیب‌های اجتماعی شهرستان” را با کمک کارشناسان مربوطه تهیه کنند، اما تاکنون برای تهیه این سند اغلب ادارات از ارائه آمار به بهانه‌های مختلف خودداری کرده و بعضاً هم اگر آماری ارائه داده‌اند، دستکاری‌شده و به دور از واقعیت‌ها است.
آمارهای مسئولان غیرواقعی است
به‌رغم گزارش‌هایی که هرازگاهی از سوی برخی از کارشناسان و رسانه‌ها منتشر می‌شود و نشان‌دهنده روند رو به رشد آمار اعتیاد، طلاق، انواع بزهکاری، حاشیه‌نشینی، خشونت‌های خانگی اعم از کودک‌آزاری، همسر آزاری و… طی چند سال اخیر دارد؛ با این حال، هنوز هیچ آمار رسمی و قابل استنادی در این زمینه وجود ندارد.
متأسفانه برخی از مسئولان به‌جای چاره‌اندیشی برای حل این معضل، با پاک کردن صورت‌مسئله تلاش می‌کنند؛ وضعیت آسیب‌ها را از مردم کتمان کنند.
در همین خصوص عضو کمیته تهیه سند آسیب‌های اجتماعی شهرستان کاشمر با بیان این‌که نگاه علمی به مسائل اجتماعی شهرستان مغفول مانده است، افزود: باید به مسائل اجتماعی شهرستان نگاه طبیبانه داشت و از اظهارنظرهای سطحی در این خصوص پرهیز نمود.
عباس عابدی گفت: اگر نگاه به مسائل اجتماعی و فرهنگی شهرستان بخواهد همانند گذشته باشد، بدون شک به نتیجه نخواهیم رسید و روز به‌روز شاهد افزایش آسیب‌های اجتماعی خواهیم بود.
وی بیان کرد: اگر بخواهیم معضلی را در شهرستان حل کنیم هم داروی آن را در اختیار داریم و هم راه درمان آن را می‌دانیم.
عضو کمیته تهیه سند آسیب‌های اجتماعی شهرستان کاشمر اظهار کرد: هرچند برای رفع مشکلات شهرستان و اظهارنظرهای علمی و کارشناسی در حوزه مسائل آسیب‌های اجتماعی نیازمند مدل و آمار هستیم تا ابتدا بدانیم زیرپوست شهرستان چه می‌گذرد اما اغلب آمارهایی که از سوی مسئولان ارائه می‌شود دستکاری‌شده و صادقانه نیست.
وی با اشاره به این‌که مشکلات اجتماعی شهرستان متعدد است؛ عنوان کرد: برای تحلیل وضعیت طلاق در شهرستان آمارها به‌درستی از سوی متولیان در اختیار قرار نمی‌گیرد و بعضاً آنچه هم بر روی سایت اداره ثبت‌احوال استان قرار دارد دستکاری‌شده و دارای نقص است.
عابدی با تأکید بر این‌که تا وقتی اطلاعات به‌طور کامل در اختیار قرار نگیرد نمی‌توان به‌درستی آسیب‌ها را تحلیل نمود؛ اظهار کرد: اولین معضل برای تحلیل مسائل شهرستان دسترسی نداشتن سالم به آمار است.
وی با اظهار تأسف از این‌که آمارهای ارسال شده از سوی مسئولان برای تحلیل، بزک شده و غیرواقعی است، افزود: ریشه چند آسیب اجتماعی در شهرستان را باید در کاهش سرمایه اجتماعی و خانواده و عائله کاشمری جستجو کرد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: متأسفانه سرمایه اجتماعی رو به افول بوده و این آسیب‌هایی که در شهرستان جلا شده بازتاب تراوشات اضلاع کاهنده سرمایه اجتماعی است.
وی گفت: اگر آسیب‌های اجتماعی که دستگاه‌های دولتی آن‌ها را حاد می‌بینند؛ مورد بررسی قرار گیرد و ریشه‌های آن‌ها در یک مدل روان‌شناختی، روانکاوی، جامعه‌شناختی اقتصادی بدون در نظر گرفتن مسائل سیاسی دیده شود و از دل آن‌ها ریشه‌های مشترک استخراج گردد و سپس سهم هر دستگاه مشخص و پیگیری گردد طی چند سال آینده با کاهش آن آسیب‌ها مواجه خواهیم بود البته به‌شرط آن‌که تمام افراد متقاضی مشارکت، صادقانه همکاری کنند.
عابدی با بیان این‌که نگاه اداری، بروکراسی سازمانی و از بالا به پائین در کاستن از آسیب‌های اجتماعی دردی را دوا نخواهد کرد، افزود: متأسفانه در شهرستان بر روی خانواده، کنترل اجتماعی صورت نمی‌گیرد و به‌نوعی خانواده‌ها رها شده هستند.
وی عنوان کرد: اگر طی چهل سال بعد از انقلاب چیزی به‌عنوان پرورش می‌داشتیم، اکنون وضعیت ما این‌گونه نبود و با کاهندگی مشکلات اجتماعی در جامعه مواجه نیستیم.
عضو کمیته تهیه سند آسیب‌های اجتماعی کاشمر با اعلام این‌که هرچند اعتبارات بسیاری در اختیار دستگاه‌های دولتی و غیردولتی و نهادهای تعلیمی قرار می‌گیرد اما هنوز آسیب‌ها رشد دارد، گفت: دانشگاه‌ها و آموزش‌وپرورش، ارشاد اسلامی و… باید در این خصوص پاسخ‌گو باشند.
وی افزود: نمی‌شود با یک جمع غیرکارشناسی، مشکلات اجتماعی را کارشناسانه حل کرد زیرا اگر اورژانس اجتماعی موفق بود نیازی به برگزاری جلسات مختلف در خصوص بررسی مسائل اجتماعی نبود.
عابدی ادامه داد: به‌رغم این‌که فرزندان آماده پذیرش زندگی اجتماعی به سبک گروهی نیستند ولی آن‌ها را در سنین پائین مجبور به ازدواج می‌کنیم و این مشکلات را چندین برابر می‌کند.
آسیب‌های اجتماعی رو به گسترش
مدتی است که مسئولان از وضعیت آسیب‌های اجتماعی در بخش‌های مختلف برای بخش کوهسرخ اظهار نگرانی می‌کنند آسیب‌هایی که بعضاً آمار برخی آن‌ها از شهر کاشمر بیشتر است.
بخشدار کوهسرخ در همین خصوص با بیان این‌که مهم‌ترین موضوعات جامعه مرتبط با مسائل اجتماعی و فرهنگی است، افزود: بدون شک اگر در حوزه‌های فرهنگ و مرتبط با مسائل اجتماعی خود را غنی کنیم مسیر سهل و آسان‌تر خواهد بود.
مجید کاریزنوئی از افزایش گسترده آسیب‌های اجتماعی در جامعه خبر داد و گفت: برای تهیه سند آسیب‌های اجتماعی ضمن این‌که آمارها برای تحلیل توسط کارشناسان باید دقیق ارائه شود، برش‌های شهرستانی هم در نظر گرفته شود تا مشخص گردد در بخش کوهسرخ و یا حتی در هر دهستان کدام آسیب بیشتر و آزاردهنده است.
وی با اشاره به این‌که اعتیاد به خصوص از نوع صنعتی در بخش کوهسرخ به یکی از آسیب‌های جدی تبدیل شده است؛ عنوان کرد: به‌رغم این‌که نیروی انتظامی در بخش کوهسرخ بسیار فعال است اما در حوزه توزیع موادمخدر، فراوانی داریم و کشفیاتی هم که اتفاق می‌افتد نشانگر همین موضوع است.
بخشدار کوهسرخ عنوان کرد: در روستاها به دلیل این‌که آگاهی کمتر است، موادمخدر سهل‌الوصول‌تر و راحت‌تر به دست افراد مصرف‌کننده و کسانی که برای اولین بار می‌خواهند مصرف کنند می‌رسد و این یک آسیب جدی است.
وی کودک همسری در بخش کوهسرخ را یکی دیگر از آسیب‌های اجتماعی دانست و گفت: در روستاهای منطقه شاهد ازدواج‌هایی در سنین پائین هستیم اما طلاق‌ها و ناهنجاری جسمی و روحی که بعداً برای دخترانی که در سنین پائین ازدواج کرده‌اند اتفاق می‌افتد؛ خود آغازگر آسیب‌های بعدی است.
کاریزنوی همچنین بر آسیب‌شناسی فضای مجازی و اطلاع‌رسانی عمومی تأکید و ابراز کرد: کسی که می‌خواهد به‌صورت مفید از فضای مجازی استفاده کند، نمی‌داند باید چه مسیری را طی کند.
***
واقعیت این است که ما در این 40 سال در حوزه آسیب‌های اجتماعی فراز و فرود زیادی داشتیم که بخش عمده آن، به غفلت از حوزه آسیب‌های اجتماعی برمی‌گردد.
در این سال‌ها، پرداخت خوبی نسبت به آسیب‌های اجتماعی نداشتیم و بیش از آن‌که به پیشگیری آسیب‌های اجتماعی توجه کنیم، سعی کردیم با برخورد‌های سلبی یا با قانون، آسیب‌های اجتماعی را مدیریت کنیم. از آن طرف، نکته دیگری که بسیار محسوس و ملموس است، چرایی رسیدن به این وضعیت است.
آنچه که امروز مشاهده می‌کنیم محصول دیروز و امروز و فردا نیست و حاصل سیاست‌های غلط ما در چهار دهه گذشته است. این وضعیت، حتی باعث شده تا کمتر کسی را امروز ببینیم که نسبت به آسیب‌های اجتماعی اظهار نگرانی نکند.
اگر امروز در حوزه مسائل اجتماعی عقب هستیم به جرأت می‌توان گفت به دلیل آن‌که مردم و مسئولان دغدغه حوزه اجتماعی ندارند و عمدتاً مدیران اجتماعی ما افرادی با دانش غیراجتماعی هستند.
ما سال‌هاست فکر می‌کنیم کار کردن در حوزه اجتماعی راحت است و خروارها پول را در یک چاه بزرگ رها می‌کنیم و منتظر نتیجه آن می‌مانیم.
به عقیده نگارنده، ما همه باید به این باور برسیم؛ آسیب‌های اجتماعی آینده ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد و نکته دیگر این‌که، باید بدانیم، آسیب‌های اجتماعی را یک‌شبه نمی‌توان کنترل کرد. یادتان باشد در گام اول، کاهش آسیب مبنای کار ما نیست بلکه ابتدا باید روند آسیب کنترل شود. به همین علت، همه به این باور برسند و مدیریت اجتماعی شهرستان، باید دست کسانی باشد که توانِ مدیریت اجتماعی را داشته باشند و بتوانند در این حوزه کار کنند.
