یکی از امور بسیار حساس در اخلاق اسلامی حُسن تعاون و خدمت به مردم است تا جایی که بعد از ادای فرائض، بالاترین وسیله تقرب به خداوند، خدمت به خلق است. بزرگان و اولیای الهی همواره در خدمت مردم بوده و شخصاً در رفع حوائج آنها اقدام می‌کردند. در قرآن مجید سوره رعد آیه 17 خداوند می‌فرماید؛ “آنچه به سود مردم باشد پایدار و جاوید خواهد بود و آنچه سودمند نباشد مانند کف بر روی آب است که به‌زودی از میان می‌رود و اثری از آن باقی نمی‌ماند“. پیامبر اکرم(ص) فرمود؛ “مردم عائله و جیره‌خواران خداوند هستند، محبوب‌ترین آنها نزد خدا کسی است که سودش به عائله خدا برسد و خانواده‌ای را خوشحال کند“ و در روایت دیگر پیامبر(ص) فرمود؛ “بنده‌ای از بندگان خدا در اثر این‌که شاخه خاری را از سر راه مسلمین برداشت اهل بهشت شد“.
برخی مردم گمان می‌کنند عبادت تنها به نمازخواندن و روزه گرفتن است و عده‌ای از اینان به‌قدری در غفلت و نادانی و خودخواهی فرو رفته‌اند که اگر در برابر دیدگان‌شان مردم از گرسنگی جان دهند هیچ متأثر نمی‌شوند، به هرحال یکی از اسباب سلوک حس خیرخواهی نسبت به بندگان خداست و این احساس انسان را از خودخواهی و خودبینی باز می‌دارد و به اخلاق الهی متخلق می‌سازد.
پیامبر(ص) فرمود؛ عابدترین مردم آن کسی است که نسبت به مردم خیرخواه‌تر از دیگران باشد و سودش به مردم برسد.
بنابراین اگر مرجع حاجات مردم شدید خوشحال باشید که خدا شما را دوست می‌دارد و چنانچه در خانه و دفتر کارتان به روی مردم بسته شد و مردم به شما مراجعه نکردند یا نتوانستند مراجعه کنند، بدانید که از رحمت خدا محروم شده‌اید و باید به‌جای خوشحالی، ناراحت و اندوهگین شوید.
امام صادق(ع) فرمود؛ ای رفاعه؛ به خدا و محمد و علی(ع) ایمان نیاورده است کسی که هرگاه برادر مؤمن او برای رفع حاجتی نزد وی بیاید با چهره باز با او برخورد نکند اگر بتواند خود حاجت او را برآورد باید در این باره به‌سرعت اقدام کند، و اگر نمی‌تواند نزد دیگران برود تا حاجت او را برآورده سازد. اگر کسی غیر از این باشد که برایت وصف کردم هیچ‌گونه ولایت و رابطه‌ای بین ما و او نیست.
انسان‌های بزرگ همواره در اندیشه یکدیگرند و دل درگرو خدمت به مردم می‌نهند بنابراین فرد مسلمان هیچ‌گاه نباید نسبت به ناراحتی و گرفتاری‌های سایر مسلمانان بی‌تفاوت و بی‌خبر باشد، رسول گرامی اسلام فرمود: کسی که در هر صبحگاه به امور مسلمین همت نگمارد و در اندیشه کارهای آنان نباشد از آنان نیست و کسی که بشنود مردی فریاد می‌زند و کمک می‌طلبد و به او کمک نکند مسلمان نیست.
امام صادق(ع) فرمود: کسی که یکی از خواسته‌های برادران دینی خود برآورد خداوند در روز قیامت صد هزار خواسته او را برآورده سازد و همچنین فرمود؛ روا ساختن حاجت مؤمن از آزاد ساختن هزار بنده و بار کردن هزار اسب برای جهاد در راه خدا بهتر است، در روایت دیگری فرمود هر مسلمانی حاجت مسلمان دیگر را برآورد خداوند متعال به او ندا می‌دهد که ثواب تو با من است و کمتر از بهشت برای تو راضی نمی‌شود.
حضرت علی(ع) فرمود: کسی که حاجت برادر دینی خود را برآورد مانند کسی است که همه عمر خود را عبادت کرده باشد.
خلاصه آن‌قدر درباره اهمیت کمک به برادران دینی و برآوردن حوائج آنان سفارش شده است که اگر کسی برای رفع حاجت برادر دینی خود گام بردارد ولی موفق نشود بازهم اجر زیادی نزد خدا دارد.
عدم توجه به خواسته محرومین
*خاری دنیا و آخرت: امام صادق(ع) فرمود: هر مؤمنی که برادر دینی خود را یاری ندهد با این‌که قدرت این‌کار را دارد خداوند او را به حال خود وا می‌گذارد و در دنیا و آخرت خار و ذلیلش کند.
* خیانت به خدا و پیامبر: روایت است کسی که از برآوردن حاجت برادر دینی خود دریغ ورزد به خدا و رسول خیانت کرده و اهل جهنم است و در قیامت او را با روی سیاه و چشم کبود و دست‌های به گردن بسته به دوزخ می‌برند.
* محروم شدن از رحمت خدا: امام صادق(ع) فرمود: کسی که خانه‌ای دارد و مؤمنی به اقامت به آن نیازمند باشد با این حال او را از اقامت در آن خانه محروم کند خداوند به فرشتگانش خطاب می‌کند: ای فرشتگان من چرا این بنده از واگذاردن خانه‌اش به بنده دیگرم بخل ورزید به عزت و جلالم سوگند که او هرگز ساکن بهشت نخواهد شد.
