رسانه؛ وظیفه‌اش را انجام می‌دهد!
به قلم علیرضا افتخاری ترشیزی
هر فساد از ذاتِ ناشفاف‌هاست
بَعدِ ناشفافيت اِجحاف‌هاست
پارتي بازي و رانت و اختلاس
زين جفاکاران و بي‌انصاف‌هاست
اطلاع‌رسانیِ شفاف و ابلاغ صحیح و صادقانه پیام با رعایت امانت‌داری، وظیفه و رسالتی خطیر است که با گسترش رسانه‌های عمومی و شبکه‌های اجتماعی، جایگاه هر فرد را در نقش انسانی پیام‌رسان و خبرنگار ارتقا داده و این مسئله، حساسیتِ “رعایت اخلاق“ را دوچندان ساخته است، مسئله‌ای که رهبری انقلاب هم در مقاطع مختلف در خصوص اهمیت کارکرد امیدآفرینی، اعتمادزایی و ایجاد نشاط توسط آن در جامعه، در بیانات متعدد بر آن تأکید نموده‌اند.
از طرفی نظام جمهوري‌اسلامي به آزادي مطبوعات اهمیت زیادی داده، اما برای اين آزادي دو حد و مرز تعریف نموده است؛ نخست این كه فعاليت مطبوعات نبايد منافاتي با قواعد و مباني اسلامي داشته باشد و از سويي ديگر، مخل مباني و اصول نظام نباشد.
بنابر ماده2 قانون مطبوعات، روشن ساختن افكارعمومي و بالابردن سطح معلومات و دانش مردم در زمينه‌هاي گوناگون، از جمله “رسالت مطبوعات“ است. به موجب ماده3 اين قانون نیز، مطبوعات حق دارند نظریات، انتقادات سازنده، پيشنهادها، توضيحات مردم و مسئولان را با رعايت موازين‌اسلامي و مصالح جامعه درج و به آگاهی عموم برسانند.
قانون، رسانه‌‌هاي كشور را نیز مورد حمايت قرار داده و مقابل فشارها آنان را محفوظ دانسته است، به همين جهت برابر ماده4 قانون مطبوعات، «هيچ مقام دولتي و غيردولتي حق ندارد براي چاپ مطلب يا مقاله‌اي درصدد اِعمال فشار بر مطبوعات برآيد و يا به سانسور و كنترل نشريات مبادرت كند.»
در همین راستا یکی از وظایف ذاتی رسانه، مبارزه با “فساد“ است که متاسفانه این روزها برای برخورد نکردن با آن، بهانه‌های زیادی پیدا می‌شود. شاید بزرگترین این بهانه‌ها، برهم خوردن «امنیت روانی جامعه» است. هرچند بسیاری از افرادی که این دغدغه را تکرار می‌کنند ممکن است از خاستگاه نظری آن و عواقبش بی‌اطلاع باشند، اما این اصطلاح در “صغیر انگاشتن عوام‌الناس“ ریشه دارد. تصور این است که اگر ابعاد مختلف فساد در بخش‌های مختلف بر مردم آشکار شود آن‌وقت دیگر سنگ روی سنگ بند نخواهد شد، جامعه دچار هرج و مرج شده و نهایتاً از هم خواهد پاشید، که قطعاً چنین نیست!
باید بدانیم که ثروت، قدرت می‌آورد و قدرت بدون نظارت و پاسخگویی، “فساد“ را شکل می‌دهد. اگر در جایی قدرت تجمیع شد، لاجرم دیر یا زود به مردابی متعفن تبدیل خواهد گردید. البته برخی تصور می‌کنند اگر قدرت، به عوض فلانی، دست بهمانی بود فسادی اتفاق نمی‌افتاد، اما به گواه تجربیات پس از انقلاب، امروز می‌دانیم که این ادعا کذب است. چنان‌که پس از انقلاب، دولت از وجود نیروهای رژیم پهلوی پاک شد و به دست افراد صالح و متدیّن افتاد، اما پس از مدتی کار به جایی کشید که نهایتاً منجر به تشکیل ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی شد و از آن زمان تاکنون هم این مبارزه ادامه داشته است.
در چنین شرایطی منِ عامی، فساد را وقتی درک می‌کنم که مجبور شوم در اداره‌ای رشوه بدهم و یا بدون باج سبیل جوابم را ندهند. یا یکی از اعضای خانواده‌ام شاهد توزیع و دریافت رانتی باشد، وقتی شاهد فلان بی‌عدالتی باشم، یا وقتی بشنوم شخصی مرتکب خلافی شده و فلان مسئول چه به تطمیع و یا به تقصیر، چشم بر تخلفش بسته است، آن وقت وجود فساد را بهتر درک می‌کنم.
مطمئناً تمام آنچه به جامعه مسیر می‌دهد قلم یک مطبوعه نیست، کنش فردفرد اعضای جامعه در زندگی روزمره است و دانش ضمنی‌ای که این کنش‌ها بدست می‌دهد. مصاحبه بعضی از مسئولین و تیترهای سفارشی و آسمان ریسمان بافی در حمایت یا بی‌توجهی از فساد، صرفاً ممکن است شبهاتی را ایجاد کند و به همین خاطر است که وجودش را انکار می‌کنند.
عده‌ای تصور می‌کنند برملا شدن موضوع فلان تخلف، جامعه را متلاطم می‌کند، چنین نیست. تنها کسانی متلاطم می‌شوند که مقصر بوده و موقتا دست و پایشان را گم کردند. البته چه بسا وقتی موضوع یک تخلف در رسانه مطرح می‌شود، مردم مدت‌ها قبل از آن اطلاع داشته باشند. گاهی هم اخبار غیررسمی و درگوشی، به لطف نعناداغ و پدیده آشنای یک‌کلاغ چهل‌کلاغ، تخلف را به مراتب از آنچه هست، بزرگتر نشان می‌دهد.
نتیجه آن‌که بله، در وجود فساد در جامعه شکی نیست. اما به بهانه برهم خوردن امنیت روانی مردم، با مطرح نکردن پرونده‌های فساد در حق مردم لطفی نکرده‌ایم. مردم به اندازه ما و بعضاً بیشتر، با حقیقت فساد در جامعه آشنا هستند. از اینها مهمتر، فارغ از آن‌که من و شما چه تحلیلی داریم، مردم حق دارند از کیفیت خدمت‌گزاری خادمان اطلاع داشته باشند.
تاکید دارم رسانه خود را موظف به رعایت حفظ امنیت روانی جامعه می‌داند. اما باور داشته باشیم؛ طرح پرونده‌های فساد برای جامعه، مطالبه ایجاد نمی‌کند، بلکه به مطالبات ضمنی جامعه رسمیت می‌بخشد. آنچه جامعه را به خطر می‌اندازد اصل فساد است نه اطلاع یافتن مردم از وقوع آن. توجه به معلول‌ها (با دست‌آویز قرار دادن امنیت روانی جامعه) و وسواس در محرم انگاشتن مردم، تنها بهانه‌ای است در خدمت فساد و پنهان کردن و پوشاندن آن؛ لذا مادامی که عده‌ای به دلیل داشتن ثروت و به تبَع آن قدرت، در حاشیه امن قرار داشته باشند و رسانه را محدود به عدم افشاگری نمایند، در شهر واویلا خواهد شد!
