شتر گنج سرگردان بیابان‌هاست، حیوانی صبور با تحمل بالا که هنوز هم نقش عمده مهمی در رونق اقتصادی و تولید و اشتغال مردم برخی شهرستان‌ها از جمله بردسکن دارد.
گرچه وجود عرصه‌های بیابانی، هوای گرم و خشک و شن زار، بردسکن را به مکانی مناسب برای پرورش شتر تبدیل کرده است و این صنعت فرصت خوبی در مناطق کویری، به‌منظور تولید گوشت و شیر باارزش افزوده بسیار بالاست، اما خشکسالی‌های اخیر، کمبود آب و نبود علوفه این صنعت مهم را با مشکلات جدی مواجه کرده و عملاً این سرمایه بر باد می‌رود.
“علی‌خان افراخته“ یکی از شترداران روستای چاه محمدامین بردسکن که اکنون۳۰۰ نفر شتر دارد، گفت: متأسفانه خشکسالی سال‌های اخیر مشکلات بسیاری را برای شترداران به وجود آورده است.
وی با اشاره به اینکه علیرغم کمبود آب اما پروانه حفر چاه داده نمی‌شود، افزود: در این خصوص از مسئولان درخواست همکاری داریم.
این شتردار کمبود علوفه و نبود مرتع مناسب را از دیگر مشکلات شترداران دانست و خاطر نشان کرد: خشکسالی موجب لاغر شدن شترها و از سویی خرید آن‌ها به قیمت بسیار پائین در بازار شده است.
وی که کار خودش را با هفت نفر شتر آغاز کرده و بعد از ۴۰ سال اکنون ۳۰۰ نفر شتر دارد، بیان کرد: در برخی سال‌ها تا ۷۰۰ نفر شتر داشتم اما طی چند سال اخیر به دلیل خشکسالی به ۳۰۰ نفر کاهش یافته است.
افراخته با بیان اینکه انتظار داریم دولت شترداران را موردحمایت خود قرار دهد، تصریح کرد: اگر وضعیت به همین منوال باشد به‌زودی این صنعت مهم را از دست خواهیم داد.
شترداران نیازمند حمایت
ابوالفضل یکی از شترداران شهرستان بردسکن که ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر شتر دارد، گفت: این شغل از پدرم به من به ارث رسیده است.
وی با بیان اینکه شترداران نیازمند حمایت بیشتر هستند، افزود: شترداران با مشکلات بسیاری مواجه‌اند که نبود مرتع مناسب مهم‌ترین آن است.
این شتردار با اشاره به اینکه باید از شیر، گوشت و پشم شتر استفاده بیشتری شود، افزود: گرچه اعلام می‌شود که به سمت شترداری صنعتی یا نیمه‌صنعتی باید برویم اما نیازمند حمایت و تسهیلات ارزان‌قیمت هستیم.
وی با بیان اینکه بسیاری توان انجام این کار را ندارند، خاطر نشان کرد: متأسفانه در منطقه‌ای که ما هستیم از پشم شتر استفاده نمی‌شود و در بیابان رها می‌شود. همچنین برای شیر شتر آن‌گونه که باید بازاریابی نشده و باقیمت بسیار اندکی به فروش می‌رسد.
این شتردار با اشاره به اینکه امیدوارم شترداری در سال‌های آینده رونق بهتری بگیرد، گفت: بدون شک حمایت از شترداری اشتغال و تولید بیشتری را در پی خواهد داشت.
پرورش شتر ظرفیت مغفول مانده بردسکن
بردسکن با داشتن ۳۵۰۰ نفر شتر به‌عنوان شهرستان برتر در خراسان‌رضوی است، از سویی با توجه به اقلیم مناسب منطقه و پتانسیل‌های موجود، قطعاً امکان افزایش جمعیت شتر این شهرستان تا چند برابر وجود دارد.
مدیر جهادکشاورزی بردسکن در همین خصوص پرورش شتر را از ظرفیت‌های مغفول مانده این شهرستان برشمرد و اظهار کرد: بردسکن به دلیل واقع‌شدن در حاشیه کویر، ظرفیت بسیار مناسبی برای پرورش شتر و شترداری دارد.
مهدی مسروری بیان کرد: بردسکن با ۳۵۰۰ نفر شتر در خراسان‌رضوی مقام برتر را دارد.
مدیر جهادکشاورزی بردسکن در خصوص مهم‌ترین مشکلات شترداران این شهرستان گفت: استفاده نکردن از نهاده‌های دامی به‌طور کامل و همچنین خشک شدن مرتع و کم‌آبی از مهم‌ترین مشکلات است.
وی بر رفع مشکلات تأمین آب شترداران تأکید و اظهار کرد: نیاز به همیاری اداره کل امور عشایر و آب منطقه برای حفر چاه داریم.
مسروری پراکندگی شترها را در شهرستان از دیگر مشکلات دانست و تصریح کرد: به دلیل پراکندگی شاید فقط ۳۰ درصد شترهای شهرستان را بتوانیم سامان دهیم، باید به شترداران تسهیلات داده شود تا دام خود را در فضاهای بسته پرورش دهند.
وی با اشاره به اینکه اگر شترها در محیط‌های بسته ساماندهی شوند مشکل تأمین آب هم برطرف خواهد شد، اظهار کرد: گرچه برای تأمین نهاده‌ها، کارخانه‌های خوراک دام اعلام آمادگی کرده‌اند ولی شترداران حاضر به عضویت در تعاونی شترداران نیستند.
مدیر جهادکشاورزی بردسکن تخصیص تسهیلات ارزان‌قیمت را ضروری دانست و گفت: شرکت تعاونی خدمات خاصی به شترداران نمی‌دهد و عملاً فقط اسمی را یدک می‌کشد.
وی با بیان اینکه درخواست داشته‌ایم که شترداران در اتحادیه و شرکت تعاونی شترداران استان عضو شوند اما اقدام خاصی انجام نداده‌اند، گفت: اکنون ۳۵ شتردار با ۳۵۰۰ نفر شتر در شهرستان بردسکن داریم که مشغول به تولید هستند.
مسروری در همین خصوص بر راه‌اندازی بازارچه‌هایی در سطح شهرستان تأکید و اظهار کرد: قطعاً راه‌اندازی بازارچه‌هایی برای عرضه و ساماندهی محصولات و فرآورده‌های شتر در شهرستان ضروری است.
وی اظهار کرد: متأسفانه در شهرستان‌های خراسان‌رضوی شتر را فقط برای تولید گوشت می‌بینند در صورتی‌که باید دانش فنی شترداران را افزایش داد.
مدیر جهادکشاورزی بردسکن با بیان اینکه شترداران هنوز الفبای شترداری را آموزش ندیده‌اند، از برگزاری دو همایش در سال‌های ۱۴۰۱ و امسال برای شترداران در بردسکن خبر داد و گفت: باید دوره‌های آموزشی بیشتری در شهرستان برای شترداران برگزار شود.
مسروری با اشاره به اینکه در حوزه‌های آموزش، تغذیه و تولید و به‌خصوص گردشگری باید بیشتر کار شود، اظهار کرد: هنوز از پتانسیل‌ها و فرصت‌هایی که داریم به‌خصوص در بخش گردشگری به‌خوبی استفاده نشده است.
وی با بیان اینکه باید از صنعت شترداری در بخش اقتصاد استفاده بیشتری کرد، گفت: اکنون ۶ شهرستان خراسان‌رضوی صنعت شترداری را دارند.
مدیر جهادکشاورزی بردسکن با اعلام اینکه هنوز ۳۵ نفر شتردار شهرستان را نتوانسته‌ایم متقاعد کنیم که روش شترداری خود را تغییر دهند، افزود: همچنان در مواجهه با بیماری‌ها نمی‌دانند چه کنند در صورتی‌که اگر در فضای بسته باشد علاوه بر کنترل بیماری‌ها، تغذیه دستی و فرآوری بهتر انجام می‌شود.
وی با اشاره به اینکه اگر شترداری در فضای بسته باشد در روز بالغ بر پنج تا ۱۰ تن تولید شیر شتر را در شهرستان خواهیم داشت، تصریح کرد: چون دوشیدن شتر خودش مهارت خاصی می‌خواهد باید در این خصوص آموزش‌های لازم داده شود.
مسروری با بیان اینکه اکنون به‌جز ۲۰۰ نفر شتر باقی شترداری شهرستان به‌صورت سنتی است، اظهار کرد: بیشتر شترداران شهرستان در روستای چاه محمدامین هستند که هرکدام بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ نفر شتر دارند.
مدیر جهادکشاورزی بردسکن در ادامه گفت: اگر نمایشگاهی در شهرستان باشد و شهروندان با فرآورده‌های شتر آشنا شوند قطعاً این صنعت رونق بیشتری خواهد گرفت.
وی حضور سرمایه‌گذار را در حوزه‌های پرورش شتر و فرآورده‌ها و گردشگری ضروری دانست و افزود: شتر تأثیر بسیاری در اقتصاد شهرستان دارد.
مدیر جهادکشاورزی بردسکن گفت: نیاز است آموزش و ترویج جهادکشاورزی پای‌کار بیاید و در خصوص تغذیه، بیماری‌ها و… آموزش‌های لازم را به شترداران ارائه دهند.
وی با بیان اینکه از اداره کل امور عشایر و امور دام استان تقاضا داریم برای تأمین آب شرب شترهای شهرستان همراهی و همکاری بیشتری داشته باشند، تصریح کرد: برای افزایش بهره‌وری در حوزه شترداری و دامپروری شهرستان و تأمین فرآورده‌ها و گوشت قرمز شتر در شهرستان نیازمند حمایت هستیم.
***
گرچه در سال‌های اخیر به موضوع پرورش شتر و شترداری صنعتی در خراسان‌رضوی توجه بیشتری شده است اما همچنان ظرفیت‌های فراوانی در این زمینه وجود دارد که در صورت معرفی درست و اصولی می‌تواند سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را برای سرمایه‌گذاری در این صنعت منحصربه‌فرد و آینده دار ترغیب کند.
در واقع پرورش شتر قابلیتی است که خشکسالی را به فرصت تبدیل می‌کند که لازم است با توجه به خشکسالی‌های متمادی و پتانسیل‌های خوبی که در زمینه پرورش شتر در این شهرستان وجود دارد، با حمایت مسئولان گامی‌هایی مؤثر در زمینه رونق صنعت شترداری و توسعه اقتصادی در منطقه برداشته شود.
بردسکن با در اختیار داشتن ۱۶درصد عشایر خراسان‌رضوی یکی از مهم‌ترین شهرستان‌های عشایری در استان است که با توجه به شرایط اقتصادی کنونی و تنگناهای درآمدزایی کویرنشین‌ها، پرورش شتر یکی از بهترین راهکارها برای تأمین بخشی از نیازهای مردم است.
