«امنیت»؛ جدی‌ترین مطالبه زنان از مدیریت شهری
شیما علی‌نیا
وکیل پایه یک دادگستری و عضو رسمی کانون وکلا
کارشناس ارشد حقوق خصوصی دانشگاه ملی
امنیت، جدی‌ترین مطالبه زنان از مدیریت شهری است که باید این امنیت به‌طور هم‌زمان در دو حوزه کالبدی و اجتماعی، فرهنگی مورد توجه قرار گیرد .
صحبت کردن درباره فضاهای شهری امری اجتماعی محسوب و با توجه به مقتضیات زمان و شرایط اجتماعی، تولید و بازتولید می‌شود. شهرهایی که امروزه با آن‌ها مواجه هستیم ماهیت “پدرسالارانه” دارند که در موارد بسیاری نیازها و ارزش‌های زنان در آن‌ها نادیده گرفته شده است، چراکه معماری فضاهای شهری توسط مردان انجام شده و زنان در آن نقش چندانی نداشتند.
*عدم بهره‌مندی یکسان زنان از فضاهای شهری
این ماهیت پدرسالارانه و نادیده گرفتن ارزش‌ها و نیازهای زنان منجر به کاهش رضایت‌مندی و مشارکت زنان در شهر و عدم بهره‌مندی یکسان زنان از فضاهای شهری در قیاس با مردان شده است.
بر اساس قانون، فضاهای شهری به روی همگان باز است، اما طبق قانونی نانوشته؛ زنان در شهرها با پیغام‌های پنهانی مبنی بر عدم اجازه ورود به برخی فضاها روبرو می‌شوند! البته این ماهیت پدرسالارانه شهرها، کم و بیش در دنیا حاکم بوده و هست اما از دهه۱۹۶۰ انتقادهای جدی به شهرسازی مدرن وارد شد و جنبش‌های زنان رشد کرد و در بستر این تحولات فکری، پارادایمی در مدیریت شهری شکل گرفت و “عدالت جنسیتی” را در شهر مطرح کرد.
* مطالبات زنان از مدیریت شهری
بهموازات رشد این مسئله و تغییر نقش سنتی زنان و ورود بیشتر آن‌ها به فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی و حضور پررنگ در فضاهای شهری، مطالبات زنان از شهر افزایش پیدا کرد که این مطالبات از مدیریت شهری در دو حوزه کالبدی و اجتماعی، فرهنگی قابل‌تعریف است که با هم ارتباط تنگاتنگی دارند.
آموزش فرهنگی شهروندان و آموزش مهارت‌های اجتماعی به آن‌ها از جمله مؤلفه‌های بُعد اجتماعی و فرهنگی امنیت زنان در فضاهای شهری است. فضاهای امن شهری از منظر ملاحظات کالبدی به دسترسی آسان، نور مناسب و خوانایی معطوف می‌شود که در عین حال اگر از بُعد اجتماعی و فرهنگی امنیت زنان در شهر غافل شویم، نمی‌توانیم با توجه صرف به بعد کالبدی به نتیجه مطلوب برسیم. “حمل و نقل عمومی” نیز یکی دیگر از مطالبات زنان از مدیریت شهری است و باید در انطباق با نیازهای زنان باشد. افزایش فضاهای سبز در محلات به‌طوری‌که زنان به‌راحتی بتوانند فرزندان و کودکان خود را در این فضاها سرگرم کنند، از دیگر مطالبات است.
دسترسی آسان و متوازن به فعالیت‌های فرهنگی و تفریحی در تمامی محلات شهر به‌طوری‌که زنان برای انجام فعالیت‌های خود مجبور به رفت‌وآمد میان محلات نباشند، مشارکت زنان در اداره امور شهر، در نظر گرفتن زنان در المان‌ها و تندیس‌ها و نام‌گذاری خیابان‌ها و میادین و… بدون ملاحظات جنسیتی و تبعیض، ایجاد مسکن ارزان و مناسب برای زنان بدسرپرست و سرپرست خانوار از جمله مطالبات دیگر زنان از مدیریت شهری است.
ساماندهی مناطق بی‌دفاع شهری، مناسب‌سازی پیاده‌روها و معابر، برگزار کمپین‌های مختلف برای مشارکت شهروندان در اداره امور شهر، ارتباط تنگاتنگ با محلات و پررنگ بودن نقش زنان در این حیطه، الزام به واگذاری پست‌های مدیریتی به زنان و… از جمله اقدامات شورای شهر آینده در حوزه زنان خواهد بود.
همکاری و اتصال شبکه‌ای از نهادها برای دستیابی به مطالبات زنان در این راستا ضرورت دارد چرا که مدیریت شهری به‌تنهایی از عهده اهداف و مطالبات یادشده بر نمی‌آید. اگرچه نقش مدیریت شهری به‌ویژه شورای‌شهر در این میان برجسته است، اما برای رسیدن به این اهداف نیازمند تعامل و پیوند هستیم.
* حضور نماینده‌ای از جامعه زنان در شوراها ضروری است
در اصل هفت قانون اساسی به‌صراحت گفته شده است؛ “شوراهای اسلامی کشور یکی از ارکان تصمیم‌گیری و اداره امور کشور هستند که موجب تمرکززدایی از مدیریت شهری می‌شوند”، واقعیت این است که توسعه پایدار شهری در گرو نهادینه کردن نظام شورایی مطلوب است.
رشد شهرنشینی ناهمگون چنانچه با مدیریت و برنامه‌ریزی درازمدت و درستی همراه نباشد منجر به کاهش سرمایه اجتماعی و شکاف میان حاکمیت و مردم می‌شود که این روزها تا حدودی شاهد این موارد هستیم. قطعاً نقش نهادی انتخابی که برآمده از گزینش مردم است و نهادی بالادستی و نقش قانون‌گذاری دارد برای شهرداری الزام است چراکه مدیریت شهر از مردم و برای مردم اتفاق می‌افتد.
در این میان حضور نماینده‌ای از جامعه زنان در شوراها ضروری است زیرا در شهرهای امروز کارکردها و نقش زنان در فرآیند تولید و توزیع و کاربست فضاهای شهری رو به افزایش است و حضور گسترده زنان در فضاهای شهری مسئولیت مدیریت شهری را بیشتر و مدیران شهری را وادار به توجه به ملاحظات جنسیتی می‌کند تا برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با نیازها و علایق و حضور زنان در فضاهای شهر متناسب باشد.
حضور نماینده زن در شوراها برای درک مسائل زنان و مشکلات مبتلا به آن‌ها ضروریست. هرچند در شورای فعلی از ظرفیت خانم‌ها استفاده نگردید اما انتظار جامعه بانوان این است که در شورای ششم شاهد حضور زنان در این جایگاه باشیم. حضور بانوان در شورای شهر مطمئناً برنامه‌ها و طرح‌هایی نظیر شهر دوستدار کودک، دیوارنگاره‌ای شهری، امنیت شهری، مباحث اقتصادی زنان در شهر و… را به دنبال خواهد داشت که برآمده از درک ویژگی‌های زنانه و مادرانه آن‌ها خواهد بود و اگر حضور نداشته باشند رسیدگی به این طرح‌ها طولانی‌تر می‌شود.
