در گفت و گو با با دکتر مرتضی اشرفی؛ اقتصاددان خطه ترشیز:
آینده منطقه ترشیز و ضرورت توجه به پتانسیل‌های اقتصادی
منطقه ترشیز؛ یکی از بخش‌های مهم استان خراسان‌رضوی به لحاظ اقتصادی است که توجه ویژه به فعال کردن پتانسیل‌های بالقوه و حفظ و توسعه پتانسیل‌های بالفعل آن در حوزه‌های مختلف اقتصادی می‌تواند جایگاه این منطقه را در سطح استان ارتقا بخشد، اما این‌که تا چه اندازه به این مهم پرداخته شده موضوعی است که با “دکتر مرتضی اشرفی” دکتری اقتصاد توسعه به گفتگو درباره آن نشسته‌ایم.
مزید استحضار خوانندگان عزیز، دکتر اشرفی بیش از ۱۸ سال سابقه خدمت در سمت‌های مدیریتی پایه، میانی و عالی از جمله معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری، مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان‌رضوی، مشاور معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای وزارت کشور، معاون مدیرکل و رئیس گروه، رئیس هیئت خبرگان بانکی خراسان‌رضوی افتخار خدمت داشته است. همچنین بیش از ۱۵ سال سابقه تدریس دانشگاهی و چاپ بیش از ۴۵ مقاله و طرح پژوهشی در زمینه‌های اقتصادی، مدیریتی و اقتصادکشاورزی در کارنامه علمی و اجرایی وی دیده می‌شود. آنچه در ادامه می‌خوانید ماحصل این گفت و گو است.
به عنوان اولین سؤال؛ وضعیت منطقه ترشیز در حوزه صنعتی و معدنی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با سلام خدمت خوانندگان گرامی نشریه آوای‌کاشمر، باید عرض کنم ترشیز در حوزه صنعت و معدن با دارا بودن سهم 2.8 درصدی از تعداد طرح‌های این حوزه، سهمی بیش از 5 درصد از ارزش‌افزوده این بخش را در استان به خود اختصاص داده است. این مهم گواه پتانسیل بالا و بهره‌وری مناسب تولیدات داخلی و صادراتی حوزه صنعت و معدن این خطه است.
این پتانسیل ها در بخش های خاصی است؟
بر اساس طرح‌های آمایش سرزمین و اولویت‌های اعلامی وزرات صمت، بیشترین پتانسیل حوزه تولیدات صمعتی در بخش تولیدات غذایی، سنگ‌های فلزی، ساختمانی و همچنین تولیدات شیمیایی و صنایع وابسته می‌باشد.
در ایجاد توسعه پایدار صنعتی، بیشتر به کدام بخش‌ها باید توجه شود؟
بر اساس آنچه گفته شد توسعه فرآوری کانی‌های فلزی، ریخته‌گری، کارگاه‌های متمرکز و غیرمتمرکز فرش دستباف و تکمیل و توسعه زیرساخت شهرک‌صنعتی بردسکن و کاشمر از طرح‌های اولویت‌دار توسعه صنعتی و معدنی شهرستان‌های منطقه ترشیز منطبق با پتانسیل‌های این شهرستان‌ها و بر مبنای سند آمایش سرزمینی در راستای ایجاد توسعه پایدار صنعتی در آینده منطقه می‌باشد.
با توجه به این‌که اولویت نخست منطقه ترشیز کشاورزی است، تقویت سایر زمینه‌های اقتصادی تا چه اندازه حائز اهمیت می‌باشد؟
همانطور که مستحضرید، بخش کشاورزی پیشران و پیشانی توسعه اقتصادی است. هرچند این اولویت نیز در منطقه ترشیز وجود دارد، اما به دلیل خشک‌سالی‌های اخیر و افت سطح آب‌های زیرزمینی لازم است سایر زمینه‌های اقتصادی، مانند معادن و صنایع معدنی و بخش خدمات در این منطقه را نیز تقویت نمود. بدون شک برای توسعه اشتغال باید صنایع به‌ویژه صنایع بزرگ در منطقه گسترش یابد، به‌ویژه آن‌که منطقه ترشیز، پتانسیل عظیمی از معادن باارزش مس، طلا، آهن، خاک‌های صنعتی و… دارد که با راه‌اندازی آنها و احداث کارخانه‌های فرآوری در کنار معادن که ارزش‌افزوده‌ای40 برابری به ماده معدنی می‌دهد، می‌توان اشتغال پایدار به وجود آورد.
وضعیت بخش کشاورزی منطقه ترشیز را چگونه می‌بینید؟
عرض کردم بخش کشاورزی این منطقه به دلیل داشتن مزیت‌های نسبی در تولید و تجارت پیشران رشد و توسعه اقتصادی منطقه و مقوم آب، خاک و محیط‌زیست آن بوده و تولیدات کشاورزی در این شهرستان‌ها به لحاظ میزان تولید دارای رتبه اول تا پنجم در سطح استان می‌باشد. توجه ویژه به این بخش با در نظر گرفتن تمام محدودیت‌ها و مظلومیت‌هایی که در سال‌های مختلف در آن بوده می‌تواند در کوتاه مدت اولا به امنیت غذایی و توسعه اشتغال این بخش در منطقه کمک کند و در ثانی کاهنده بحران‌های مختلفی همچون مهاجرت و تبعات ناشی از آن باشد. از این روی به جرات می‌توان گفت بخش کشاورزی و صنایع وابسته به آن در حوزه بخش صنعتی و خدماتی و همه تولیدات مرتبط با آن محرک توسعه اقتصادی منطقه می‌باشد که می‌طلبد توجه بیشتری به این بخش به ویژه در حوزه قانون‌گذاری صورت گیرد.
برای موضوعاتی که مطرح شد استراتژی‌هایی خاصی می‌توان در نظر گرفت؟
بدون شک تدوین استراتژی‌های مناسب در ترسیم آینده‌ای روشن برای اقتصاد منطقه اولاً نیازمند شناخت و حفظ وضع موجود در بخش‌های سه‌گانه اقتصادی است و ثانیا حرکت به سمت افزایش و تشکیل سرمایه در آن است. تحقق این مهم نیازمند ارتقای سهم منطقه از بودجه عمرانی و جاری کشور در کنار توسعه پیشران‌های کلیدی منطقه در حوزه صنعت و کشاورزی و بازتعریف اولویت‌بندی تخصیص اعتبارات عمرانی به‌خصوص در حوزه‌های اقتصادی است.
اشاره‌ای داشتید به اعتبارات، سهم منطقه ترشیز از اعتبارات تخصیص یافته چگونه بوده؟
همواره سهم استان خراسان‌رضوی از کل اعتبارات عمرانی استانی کشور طی سال‌های مختلف حدود 5 درصد و کمتر از آن بوده است. این در حالی است که سهم استان از اعتبارات عمرانی با واقعیت جغرافیایی و جایگاه استان سازگاری ندارد و باید بر اساس شاخص‌هایی مانند جمعیت، مساحت و مطالعات آمایش سرزمینی حدود 7.8 تا 8 درصد از بودجه کشور باشد. سهم شهرستان‌های منطقه ترشیز هم از تخصیص اعتبارات از محل درآمدهای عمومی و سایر منابع از استان حدود 7.4 درصد است که با توانمندی‌های منطقه‌ای سازگاری ندارد. براین اساس رایزنی در جهت افزایش اعتبارات مصوب شهرستان‌های منطقه و ارتقای توان داخلی شهرستان‌ها در کنار معرفی توانمندی‌ها در راستای تخصیص هرچه بیشتر اعتبارات بیش از پیش در راستای ترسیم آینده‌ای اقتصادی برای منطقه ضروری به نظر می‌رسد.
