در حالی که استان خراسان رضوی 10 درصد گیاهان دارویی کشور را تولید می کند وبه لحاظ اقلیمی و قدمت ظرفیت قابل توجهی دارد، اما این مزیت اقتصادی در استان مغفول واقع شده است.
4 هزار گونه گیاهی در استان
در همین خصوص مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی به آوای کاشمر می‌گوید: به رغم اینکه 4 هزار گونه گیاهی مختلف در استان خراسان رضوی وجود دارد اما در گونه‌هایی که احساس شود در معرض خطر و نیازمند حمایت هستند به عنوان ذخایر ژنتیکی اعلام و حفاظت ویژه‌ای از این مناطق می‌شود.
علیرضا صحرایی می‌افزاید: در این مناطق همچنین فعالیت‌های توسعه‌ای و معدنی ممنوع اعلام می‌شود تا از گونه‌های در معرض انقراض حمایت شوند.
وی با بیان اینکه موظف هستیم تمام گونه‌های با ارزش را حفظ کنیم، اظهار می‌کند: پسته جنگلی، ارغوان، بنه و ارس از گونه‌هایی جنگلی هستند که در نقاط مختلف استان به عنوان ذخیرگاه جنگلی اعلام و حفاظت ویژه از آنها صورت می‌گیرد.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی با اشاره به اینکه در استان گونه‌های متعدد مرتعی و جنگلی بسیاری وجود دارد که گیاهان دارویی صنعتی هستند، می‌افزاید: گیاهان به سه دسته گیاهان ممنوعه، مجاز مشروط و گیاهان آزاد تقسیم بندی می‌شوند.
وی با بیان اینکه شرایط این سه دسته همه ساله در حال تغییر بوده و در ابتدای سال سیاست‌گذاری صورت می‌گیرد، عنوان می‌کند: تیپ گیاهی ایران به 4 دسته ناحیه خزری، ناحیه زاگرسی، ایران تورانی و خلیج عمانی تقسیم می‌شوند.
صحرایی با اعلام اینکه گیاهان هر کدام از این ناحیه‌ها منحصر به فرد است، می‌گوید: خراسان رضوی در منطقه ایران تورانی قرار دارد و اگر گیاهی در این مناطق وجود دارد مختص همین منطقه است.
وی با بیان اینکه متنوع بودن وضعیت آب و هوایی استان خراسان موجب شده گونه‌های گیاهی هم که در این استان وجود دارد منحصر به فرد باشد، افزود: پسته جنگی صرفاً در کلات و سرخس و گونه ارغوان فقط در منطقه طرقبه شاندیز و بنه در کاشمر، گناباد و بردسکن رشد می‌کند و در استان دیگری نیستند.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی با اشاره به اینکه در گونه‌های دارویی نیز همانند آنغوزه که در منطقه کوهسرخ رشد می‌کند منحصر به فرد بوده و چنین نوع گونه‌ای به خاطر شیرین بودن در هیچ جای دیگر استان وجود ندارد، بیان می‌کند: امسال برای تمام گونه‌های دارویی و صنعتی که در عرصه منابع طبیعی رشد می‌کنند طرح تهیه می‌شود و درقالب طرح اجازه بهره برداری به بهره برداران خواهیم داد.
وی با اعلام اینکه براساس ماده 29 قانون احکام دائمی کشور این اجازه به منابع طبیعی و محیط زیست داده شده که طرح‌ها و پروژه ها را با بهره‌برداری و کمک بومیان محلی انجام شود، می‌گوید: در حفاظت از عرصه‌ها و در مناطقی که امکان مشارکت با مردم وجود دارد در قالب طرح های مشارکتی و حفاظت مشارکتی قرارداد منعقد شده و توسط خود مردم حفاظت می‌شوند.
صحرایی عنوان می‌کند: اکنون از 8 میلیون و 200 هزار هکتار عرصه منابع طبیعی موجود دو میلیون هکتار توسط خود مردم حفاظت می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: در خصوص ریواس که جزء گیاهان مجاز مشروط هستند عرصه رویشگاه این گیاه در بخش کوهسرخ 70 هزار هکتار است که سالانه 150 تن برداشت و به فروش می رسد و کمک خوبی نیز به اقتصاد منطقه می‌شود.
وی همچنین با بیان اینکه برای گیاهان صنعتی و دارویی که ارزش بهره برداری و اقتصادی را در استان دارند 75 طرح در حال اجرا است، می‌افزاید: اشتغالزایی این 75 طرح 650 هزار نفر روز است .
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی با اشاره به اینکه کمکی که به اقتصاد بهره برداران می‌شود 120 میلیارد تومان است، عنوان می‌کند: آنغوزه شیرین، کتیرا، باریجه، آویشن، وشا، سریش، کلپور و اسطوخودوس و گونه های جنگلی نیز بنه، بادامشک، ارغوان و پسته جنگلی و سماق از جمله گونه های است که به صورت اقتصادی بهره برداری می‌شود.
خام فروشی مشکل پیش رو
در ادامه کارشناس گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه خراسان رضوی با داشتن خصوصیات اکولوژیکی و اقلیمی متنوع، یکی از کشوهای کم نظیر در تولید گیاهان مختلف می‌تواند باشد، اظهار می‌کند: برای طرح توسعه گیاهان دارویی در خراسان رضوی باید طرح توجیهی تعریف شود.
جلال قدوسی با اشاره به اینکه خراسان رضوی بیشترین سطح زیرکشت گیاهان دارویی را در بین استان های کشور به خود اختصاص داده است، می‌افزاید: از سطح زیر کشت محصولات در استان حدود ۷ هزار و ۲۳۵ تن گیاهان دارویی برداشت می‌شود.
وی با اعلام اینکه اگر بتوانیم فراوری محصولات را در تمامی مناطق داشته باشیم صرفه اقتصادی بسیار بالایی خواهد داشت، می‌گوید: کشورهای بسیاری خواهان گیاهان دارویی استان خراسان رضوی هستند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در خراسان رضوی نیز دو هزار و ۴۰۰ گونه گیاه دارویی و خوراکی وجود دارد که از این تعداد ۲۸۰ گونه آن مصرف دارویی دارند، اظهار می‌کند: اکنون خام فروشی، وجود گیاهان دارویی بدون شناسنامه در عطاری‌ها و عدم نظارت بر آن، مشخص نبودن عمر گیاهان دارویی در عطاری‌ها، عدم برداشت غیر اصولی تنها بخشی از مشکلات است.
وی با اشاره به اینکه خراسان رضوی در زمینه گیاهان دارویی ظرفیت بسیار بالایی دارد، می‌گوید: حدود 34 درصد سطح زیر کشت گیاهان دارویی کشور در این استان است.
قدوسی با اعلام اینکه گیاهان دارویی در رونق اقتصادی بسیار حائز اهمیت است، عنوان می‌کند: گونه‌های دارویی نظیر زعفران، آویشن، باریچه، بوماداران، گلپر، گشنیز، شیرین بیان، کتیرا، اسطو خودوس از مهم ترین وپرمصرف ترین گونه‌های دارویی در این استان است.
