دیروز پلاسکو و امروز متروپل و فردا شاید ساختمانی در شهری دیگر. به گفته کارشناسان، در تمامی شهرهای کشور ساختمان‌هایی حتی بدتر از متروپل وجود دارند که هر آن می‌تواند تراژدی دیگری را رقم بزند، اما چون تاکنون اتفاقی برایشان نیفتاده کسی از ادامه ساختشان جلوگیری نمی‌کند! علیرغم اینکه پس از فروپاشی پلاسکو بارها درباره ساختمان‌های ناایمن هشدار داده شده اما انگار کسی نمی‌خواهد برای جلوگیری از این فجایع گامی بردارد!
احداث ساختمان‌هایی 8 تا 9 طبقه بدون نظارت مهندسین ذیصلاح
فارغ از تلفات انسانی که این تراژدی داشته، در واقع هشداری است برای شهری مانند کاشمر تا مسئولان مربوطه نظارت بیشتری بر روی کار سازندگان سازههای مختلف انجام دهند. در همین خصوص مهندس محاسب و ناظر پایه ارشد نظام‌مهندسی کاشمر گفت: هرچند با گذشت زمان و تولید مصالح جدید ساختمان‌سازی به سمت سَبُک‌سازی حرکت نمود، ولی به اِلمان‌هایی که باید در برابر بارهای افقی ایجاد شود تا از ریزش ساختمان جلوگیری کند کمتر توجه گردیده و اکنون این بی‌تفاوتی و بی‌توجهی‌ها موجب شده تا شاهد فجایع تأسف‌بار بسیاری در شهرهای مختلف کشور باشیم.
محمد خباززاده عنوان کرد: هرچند شهرداری‌ها مرجع صدور پروانه در شهرها هستند و مهم‌ترین نقش را در ساخت‌وساز اصولی دارند، اما از سال 1362 که خودگردان شدند و خودشان باید منابع مورد نیازشان را تأمین کنند، موجب شد تا برای کسب درآمد بیشتر از طریق کمیسیون ماده 100، چشم‌شان را بر روی برخی تخلفات ببندند.
این مهندس ساختمان با اظهارتأسف از اینکه کمیسیون ماده100منبع درآمدی برای شهرداری‌ها شده است، مطرح کرد: البته این موضوع شامل دیگر شرکت‌های خدمات‌رسان هم می‌شود برای اینکه بتوانند خود را اداره کنند، در مناطقی امتیاز آب یا برق می‌دهند که نباید این اتفاق می‌افتاد.
خباززاده عنوان کرد: با توجه به اینکه برای یک ساختمان یک و دوطبقه مهندس پایه سه اجازه کار دارد، اما وقتی شهروندی تخلف می‌کند و افزایش بنا دارد از حدود صلاحیت این مهندس خارج می‌شود، از طرفی چون تعداد طبقات افزایش‌یافته ابتدا باید لایه‌های خاک بررسی و محاسبات لازم صورت گیرد، اما این اتفاق نمی‌افتد و به کار خود ادامه می‌دهند و آن را به مرحله پایان کار می‌رسانند.
وی مطرح کرد: چون شهرداری تضاد منافع دارد و کسب درآمد در این است که تخلف اتفاق بیفتد، خود را ملزم به این نمی‌داند در مرحله اول جلوی این تخلف بزرگ را بگیرد و همان ابتدا پرونده را در کمیسیون ماده 100 به جریان بیندازند، به همین دلیل این وضعیت موجب می‌شود شاهد اتفاقاتی مانند آنچه در ساختمان متروپل آبادان افتاد، باشیم.
وی گفت: هم‌اکنون در کاشمر ساختمان‌هایی 8 تا 9 طبقه داریم که بدون حضور مهندسین و مجریان ذیصلاح در حال احداث هستند و اگر همین وضعیت ادامه یابد به‌زودی باید منتظر اتفاقی مانند آبادان و یا حتی پلاسکو باشیم.
خباززاده با بیان اینکه اگر نظام‌مهندسی به مراجع قضایی و دادستان مراجعه کند و گزارش تخلفات را ارائه دهد آن‌ها می‌توانند ورود کرده و دستگاه‌های مربوطه را مجاب به اجرای قانون کنند، عنوان کرد: تاکنون بارها نظام‌مهندسی از ساختمان‌های بسیاری که به‌صورت غیرمجاز و بدون مجوز در حال احداث هستند عکس‌برداری کرده و گزارش‌ها را به شهرداری، دادگستری و مسکن و شهرسازی ارائه داده است.
وی در ادامه با نگرانی از وجود مصالح ساختمانی غیراستاندارد که به‌وفور وارد بازار شده است، عنوان کرد: وضعیت موجود بسیار ناگوار است، عده‌ای در کشور با شارلاتان بازی پیگیر اهداف خود هستند و موفق هم می‌شوند. آن‌ها با این بهانه که مصالح موجود گران است، مصالح بی‌کیفیت، غیراستاندارد و ارزان خود را وارد بازار می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه امروزه از ورود افراد فاقدصلاحیت و بی‌تجربه به صنعت ساختمان‌سازی به‌شدت رنج می‌بریم، گفت: جامعه مهندسی در بسیاری حوزه‌ها دست‌تنها است و جز گزارش دادن کار دیگری از دستش بر نمی‌آید. در حال حاضر نه‌تنها هیچ برخوردی با متخلفان صورت نمی‌گیرد، بلکه در برابر مهندسان جبهه‌گیری می‌شود.
هیچ‌کدام از ساختمان‌های عمومی و مسکونی کاشمر تأییدیه ایمنی ندارند
رئیس اداره آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری کاشمر نیز در ادامه گفت: متأسفانه همچنان در کاشمر درگیر معضل ساختمان‌های غیراصولی و خلافی که در گذشته ساخته‌شده و این روند همچنان ادامه دارد، هستیم.
امیر نژادرحیم افزود: ساخت‌وسازهای که در منطقه حسین‌آباد انجام شده و حدود 400 خانوار در آن سکونت دارند همه غیراصولی و غیرایمن هستند، اگر آتش‌سوزی و زلزله‌ای در این منطقه رخ دهد شاهد حوادث بسیار ناگواری خواهیم بود. مناطق فرسوده‌ای هم هستند که با همین معضل مواجه‌ایم.
وی مطرح کرد: هرچند در گذشته قانون ضرورت نصب اعلان‌های حریق در اماکن عمومی نبود، اما اکنون هم که موظف به نصب شدند، بسیاری از آن‌ها در زمان حوادث عمل نمی‌کنند.
نژادرحیم همچنین بیان کرد: علیرغم اینکه در شورای تأمین مصوب شده تمامی نهادها و ارگان‌ها موظف‌اند آموزش آتش‌نشانی و استفاده از خاموش‌کننده‌ها را فرا گیرند، ولی تعداد افرادی که از این کلاس‌ها استقبال کردند بسیار انگشت‌شمار بود.
وی با اعلام اینکه در حال حاضر هیچ‌کدام از ساختمان‌های عمومی و مسکونی کاشمر تأییدیه ایمنی از آتش‌نشانی ندارند، مطرح کرد: اگر مبحث ایمنی در ساختمان‌های عمومی و حتی مجتمع‌های مسکونی همچنان نادیده گرفته شود، باید منتظر اتفاقاتی حتی ناگوارتر از پلاسکو و یا آنچه در آبادان رخ داد، در کاشمر باشیم.
وجود دو تالار غیرایمن در کاشمر
بر اساس آنچه یکی از کارشناسان حوزه شهری اعلام می‌کند بیش از 35 تا 40 درصد ساخت‌وسازهایی که در منطقه ترشیز انجام می‌شود، غیرمهندسی بوده و این نگران‌کننده است.
جعفر سلیمانی در همین خصوص گفت: اغلب کسانی که بضاعت کافی ندارند، سطح زیربناهای بالای100متر را انتخاب می‌کنند و سازههای خطرناک ناپایداری می‌سازند که مقاومت لازم را در برابر تکان‌ها ندارند.
وی بیان کرد: به دلیل اینکه مسئولان در شهرهای مختلف حمایتی از ساخت‌وساز اصولی نمی‌کنند و تسهیلاتی نمی‌دهند، مردم بیشتر به ساخت‌وسازهای غیراصولی و ناپایدار روی می‌آورند.
شهردار سابق کاشمر اظهار کرد: نه‌تنها مقابله و برخوردهایی که توسط کمیسیون ماده100 و گشت ساختمانی شهرداری با ساخت‌وسازهای غیرمجاز و غیرایمن صورت می‌گیرد ناکافی بوده، بلکه دیدگاه اعضای کمیسیون ماده 100 نسبت به کسانی که به دلیل مشکلات مالی اقدام به ساخت گونه بناهای غیرمقاوم می‌کنند ترحّمی بوده تا اینکه بخواهد برخورد قانونی صورت گیرد؛ به دلیل همین نوع دیدگاه، اکنون شاهد حوادث تلخ و ناگواری هستیم.
وی گفت: اگر اتفاقی در منطقه ترشیز بیفتد، شاید 40 تا 50 درصد جمعیت این مناطق که در سازههای غیرمقاوم ساکن هستند از بین می‌روند و یا صدمات جدی می‌بینند.
سلیمانی عنوان کرد: چون ساخت‌وسازهای غیرمجاز جرم تلقی نمی‌شود، افراد متخلف نهایت جریمه می‌شوند. در زمانی که من شهردار بودم از کمیسیون ماده 100 رأیی گرفته شد مبنی بر اینکه افرادی که اقدام به ساخت‌وساز غیرمجاز کنند شهرداری باید در مرحله دیوارکشی یا پی‌کنی اقدام به تخریب کند، اما چون سازوکار ارجاع این موضوع به کمیسیون ماده 100 از شناسایی تا برخورد 4 تا 5 ماه زمان می‌برد زمانی که رأی داده می‌شد حتی افراد در ساختمان هم ساکن می‌شدند.
وی عنوان کرد: هرچند طبقه فوقانی ترمینال و تالار مهراد از نظر نظام‌مهندسی برای این نوع کاربری تعریف نشده و مخاطرات جدی دارند اما شهرداری آن‌ها را به مکان عمومی تبدیل کرده است. البته در گذشته پیگیری‌هایی برای تعطیل شدن این دو بنا صورت گرفت ولی اکنون مجدد این دو مکان بدون رعایت و توجه به مقاوم‌سازی و بهسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین مکان‌های عمومی که هیئت‌امنایی ساخته می‌شوند بعضاً سازههای ناپایدار غیر نظام‌مهندسی دارند.
در پایان
به نظر می‌رسد؛ ساختمان‌های بسیاری مانند متروپل در کشور وجود دارد که برای ایمن‌سازی آن باید تمام ارکان کشور توجه ویژه داشته باشند وگرنه شاید مدتی بعد خدای‌نکرده ساختمانی دیگر ریزش کند. البته یک‌طرف ماجرا منتفعین از این سازه‌ها هستند اما یک‌طرف دیگر و اصلی ماجرا شهرداری و مراجع حقوقی و اجتماعی‌اند که حتی اگر شاکی‌ای برای ماجرا نباشد باید خودشان ورود کرده و در مقابل خاطیان بایستند. متأسفانه امروزه شوراهای‌شهر و شهرداری‌ها یا تبدیل‌شده‌اند به مراجع صدور مجوزهای غیرقانونی برای افراد صاحب‌نفوذ و رانت‌خواران و یا اینکه به دلیل سیاسی بودن این شوراها، افراد حاضر در این شوراها به فکر آینده سیاسی خود هستند نه آینده شهر و مردم. فقط تعداد کمی از اعضای شوراها و شهرداری‌ها هستند که در این زمینه نکات قانونی را رعایت می‌کنند. به همین دلیل می‌توان گفت تا زمانی که شوراها سیاست‌زدایی نشوند و درآمد اعضای شوراها و شهرداری‌ها و حتی کارکنان آن‌ها و خانوادههایشان و کل مرتبطین شفاف‌سازی نشود و تحت نظارت بسیار شدید قضایی و حتی امنیتی از لحاظ درآمدی و عملکردی قرار نگیرند، قطعاً اتفاق‌های مشابه بازهم در ایران رخ خواهد داد.
