زلزله، واقعه‌ای که همیشه مردم از آن به‌عنوان حادثه‌ای ترسناک و خانه خراب‌کن یاد می‌کنند و همواره بیم این را دارند که نکند زمین‌لرزه‌ای رخ بدهد و زندگی و جانشان تحت تأثیر آن قرا بگیرد.
زلزله در برهه‌ای از تاریخ صحنه‌های تلخی را ثبت کرده که هر بار به آنها می‌نگریم جز حسرت و افسوس نمی‌توان چیز دیگری را به یاد آورد.
منطقه ترشیز در نزدیکی دومین گسل بزرگ کشور قرار دارد و هر از گاهی این گسل تکانی به خود داده و ترس را در جان هم‌وطنان تازه می‌کند.
در بحث زلزله ترشیز در مقایسه با دیگر مناطق از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است و دلیل آن تراکم بالای جمعیت در بافت فرسوده و زندگی در خانه‌های غیرمقاوم است، همچنین منطقه بر روی چندین گسل زلزله قرار دارد و در صورت فعالیت این گسل‌ها خطرات بسیاری گریبان همه خواهد شد.
زلزله‌ای که آمد و خسارت‌های بسیاری از خود بر جای گذاشت و جان چند نفر را گرفت نشان داد که با هیچ‌کس شوخی ندارد.
بی‌توجهی به تخلفات
یک مهندس عمران در همین خصوص بیشترین مشکل موجود را مربوط به نهادی دانست که به‌صورت جدی گزارش‌های مهندسین ناظر را پیگیری نمی‌کند.
“محمد خباززاده“ افزود: به دلیل شلوغی شهرداری، بسیار کم اتفاق می‌افتد که گزارش‌های مهندسین ناظر پیگیری شود و نهایت پس از مدتی به یک گزارش و تذکر اکتفا می‌کنند.
وی با بیان اینکه هرچند وقتی مهندس ناظر گزارش ساختمانی که خلاف ساخته می‌شود را می‌دهد باید بنا پلمب شده و جلوی ادامه کار گرفته شود، اما این اتفاق نمی‌افتد؛ اذعان کرد: علیرغم اینکه مهندس ناظر همان ابتدا برای تخلفات صورت گرفته از جمله استفتده از مصالح غیراستاندارد در ساختمان به شهرداری گزارش می‌دهد، اما زمانی که ساختمان به مرحله نازک‌کاری میرسد شهرداری تذکر می‌دهد.
وی با بیان اینکه تا وقتی رویه این‌گونه باشد مصالح غیراستاندارد از بازار جمع نخواهد شد، اظهار کرد: گرچه طبق قانون استفاده از سرامیک در نما تخلف محسوب می‌شود، اما شاهدیم که این مورد اجرا و علیرغم گزارش‌های متعدد مهندس ناظر، شهرداری فقط به یک گزارش ساده اکتفا می‌کند.
این مهندس عمران گفت: اغلب متخلفین با پیگیری و رایزنی، مهندس ناظر را مجبور به صدور پایان کار می‌کنند، قطعاً با این وضعیت مشکل رفع نمی‌شود، شهرداری به‌عنوان نهادی که بازوی مهندسین ناظر در جلوگیری از تخلفات ساختمانی است، اگر مقداری جدی‌تر وارد شود بسیاری از مشکلات رفع می‌شود.
وی افزود: طبق قانون نمی‌شود با گرفتن جریمه برای ساختمانی که تخلفی در آن صورت گرفته پایان کار صادر نمود، تا زمانی که استانداردها و مقررات ملی ساختمان در بنایی رعایت نشده باشد، شهرداری در شهر و دهیاری در روستاها اجازه ندارند پایان کار صادر کنند، اما علیرغم اینکه می‌دانند ساختمان مستحکم نیست، پایان کار را صادر می‌کنند.
خباززاده بیان کرد: با توجه به اینکه دومین گسل بزرگ کشور از منطقه عبور می‌کند و تاکنون زلزله‌های بسیار خسارت باری در ترشیز اتفاق افتاده، می‌طلبد مردم برای حفظ جان و سرمایههایشان مقررات ملی ساختمان را رعایت کنند.
گرچه مهندسان وضعیت کاشمر را در برابر زلزله نسبتاً خوب ارزیابی می‌کنند و معتقدند ساختمان‌هایی که از سال 81 به بعد احداث شده در زمین‌لرزه‌های متوسط دارای مقاومت نسبتاً خوبی هستند، اما شاهد بودیم بسیاری از همان‌ها هم در زلزله اخیر ترک‌هایی را برداشتند.
خباززاده در پاسخ به این سؤال که اگر اتفاقی در بخش‌های مخالف ساختمانی بیفتد مهندسین ناظر باید پاسخگو باشند؟، گفت: هرکدام از مهندسین به‌اندازه اختیاراتشان باید پاسخگوی اتفاقات باشند.
این کارشناس ساختمان با اشاره به اینکه برخی مهندسین نهایت اختیارشان تهیه گزارش و ارسال آن به مقامات بالاتر یا مراجع صدور پروانه است، افزود: اگر ساختمانی با مشکل مواجه شود و قصوری متوجه مهندس ناظر باشد به میزان اختیاراتش باید پاسخگو باشد.
وی بیان کرد: بیشتر مشکلات مربوط به ساختمان در ناحیه اجراست، گرچه مهندس ناظر تأکید بر استفاده میلگرد و بتن استاندارد و اسکوپ سنگ‌ها دارد، اما بعضاً سازندگان و مجریان ساختمان که اجرا را برعهده دارند، سهل‌انگاری می‌کنند.
خباززاده با بیان اینکه سنگ‌کار، جوشکار، معمار، بنا و… در ضعف ساختمان مقصر هستند، افزود: مهندس ناظر فقط می‌تواند ایرادات ساختمان را گزارش دهد این شهرداری است که باید از صدور پایان کار تا زمانی که مشکلات برطرف نشده، خودداری کند.
وی با اشاره به اینکه اگر قبل از برطرف شدن مشکلات، پایان کار صادر شود شهرداری باید به‌عنوان نهاد حاکمیتی پاسخگو باشد، افزود: ساختمانی که در چندین سال قبل احداث شده، باید توسط ساکنین و مالکین ساختمان هم نگهداری شود.
این عضو سازمان نظام‌مهندسی خاطر نشان کرد: تمام کسانی که در صنعت ساختمان دخیل هستند از جمله طراحان، ناظرین، مصرف‌کنندگان، بناها و معماران و نهادهای نظارت عالیه بر صنعت ساختمان، هنگامی که اتفاقی می‌افتد باید پاسخگو باشند.
وی در خصوص وضعیت ساختمانی که زمان زیادی از احداث آن نمی‌گذرد و به دلیل ریزش نما دو نفر از شهروندان در زمین‌لرزه جان خود را از دست دادند، اظهار کرد: با پیگیری‌های صورت گرفته مشخص شد مهندس ناظر در موعد مقرر گزارشی را تهیه و اعلام می‌کند جان‌پناهی که احداث‌شده به‌صورت فنی بوده ولی بیش از حد قسمت دیگری به این جان‌پناه اضافه شده است.
خباززاده بیان کرد: گرچه جانپناهها در دور ساختمان باید 110 سانتیمتر ارتفاع داشته باشند اما وقتی فردی به‌صورت غیر فنی بخش دیگری را اضافه می‌کند، باید خودش پاسخگو باشد.
وی گفت: مالک برای ساختمان تاجی را طراحی می‌کند و آن را بیش از حد استاندارد و بدون مهار قرار می‌دهد، مهندس ناظر هم به‌موقع گزارش خود را تهیه و به شهرداری اعلام می‌کند و شهرداری نیز به مالک ابلاغ کرده و امضاء می‌گیرد که اقدامات انجام شده غیرقانونی و غیرفنی بوده و باید زیرنظر مهندس ناظر رفع نقص شود، ولی متأسفانه اقدامی از سوی مالک صورت نمی‌گیرد و منجر به بروز این حادثه تأسف‌بار می‌شود.
خباززاده در ادامه با اعلام اینکه بیشتر حوادث اخیر مربوط به ریزش نماها بوده است، در خصوص اجرای ساخت‌وسازها به سمت گسل معروف به درونه گفت: طرح تفصیلی مقداری توسعه شهر را به سمت گسل محدود کرده است.
این کارشناس ساختمان همچنین به وضعیت مصالح موجود در بازار پرداخت و گفت: متأسفانه به‌صورت گسترده در بازار مصالح غیراستاندارد و تقلبی وجود دارد.
وی اظهار کرد: گرچه محاسبات ساختمان باید بر اساس هر آهنی که می‌خواهد مورداستفاده قرار گیرد انجام شود اما این اتفاق نمی‌افتد و سازندگان برخلاف محاسباتی که صورت گرفته از آهن سبک استفاده می‌کنند.
“آوای‌‌کاشمر“ در زمان خودش اقدام به تهیه گزارش‌هایی از تخلفاتی که در ساخت‌وساز مسکن مهر 1008واحدی رخ داده بود و نوع مصالح به کار رفته و اینکه چه در بین دیوارها گذاشته‌اند! پرداخت؛ اما در آن زمان بسیاری از مسئولان وقت همین شهر با ما برخورد کردند!! و امروز شاهدیم برخی از اهالی همین ساختمان‌ها نگران شکاف‌هایی که در ساختمان‌ها ایجاد شده، هستند.
تجربه زمین‌لرزه اخیر نشان داد ساختمان‌هایی که اصول مهندسی را در طراحی سازه رعایت کرده‌اند؛ دچار تخریب نشده و ساکنان خود را محفوظ نگه داشته‌اند، لذا امیدواریم شهرداری نیز با نظارت بیشتر با متخلفین تا زمان رفع نقص به‌سادگی کنار نیاید.
قطعاً ساختمان‌های بسیاری در این شهر به‌خصوص در مناطق حاشیه‌نشین، بافت‌های فرسوده‌ای هستند که نیاز به مرمت و بازسازی دارند، مرکز و جنوب شهر نیز از این دست مناطق هستند که در صورت عدم توجه به آن مناطق ممکن است خسارات جبران‌ناپذیری به جامعه وارد کند.
در پایان باید گفت؛ زمین لرزه کاشمر یک معضل دیگر را هم به اثبات رساند و اینکه مسئولان مربوطه نتوانسته‌اند در ارائه آموزش‌های لازم به شهروندان در مواجه به چنین رویدادهایی موفق باشند، اینکه در زمین لرزه و پس لرزه آن حدود 130 نفر هنگام خروج از منزل مصدوم شده‌اند، نشان از نمایشی و غیرمثمر بودن مانورهای زلزله در مدارس دارد. امیدواریم مسئولان مربوطه بیش از این به امر آموزش اهتمام داشته و از سویی شهروندان هم به خوبی آنها را فرا گیرند.
