یکی از مهم‌ترین اصول اعتقادی ما مسلمانان معاد است و آیات زیادی در قرآن مجید معاد و برنامه‌های بعد از مرگ را برای ما تبیین می‌کند. اولین منزل پس از مرگ “قبر” یا “برزخ” است (وَ مِن وَرائهِم بَرزخٌ الی یومُ یُبعَثون ـ سوره مومنون آیه ۱۰۰). مراد از عالم برزخ عالم قبر است و برزخ دورانی است میان زندگی دنیا و زندگی آخرت. به تعبیر دیگر فاصله بین دنیا و قیامت عالم برزخ است، در عالم برزخ یا قبر عده‌ای در ناز و نعمت و عده‌ای در عذاب می‌باشند. برای آن‌که بتوانیم به اموات در عالم برزخ کمک کنیم ائمه اطهار علیه‌السلام دستوراتی داده‌اند؛ یکی از عوامل سعادت و رفاه در عالم برزخ هدایایی است که از دنیا برای اموات فرستاده می‌شود.
پیامبر(ص) فرمودند: مرده در قبر چون انسانی است که در حال غرق شدن است و هر لحظه به انتظار رسیدن کمکی است، گاهی چشم به دعای این و آن دارد و همین که می‌بیند شخصی در حق او و برای نجات او دعای خیر و استغفاری کرد از این‌که تمام دنیا را به او بدهند شادتر می‌شود.
سپس پیامبر فرمود: (انَّ هدایا الأحیاءِ لِلامواتِ الدُّعا و الاستِغفار)، هدیه‌هایی که زنده‌ها برای اموات دارند همان دعاها و استغفارهاست و در حدیث دیگر است که پیامبر (ص) فرمود: سخت‌ترین شبها، شب اول قبر یا عالم قبر است که شما می‌توانید با پرداخت صدقه به اموات خود ترهم نمایید و اگر مال برای صدقه نداشتید، لااقل دو رکعت نماز بخوانید و به روح او هدیه کنیم. و در این زمینه امام صادق (ع) فرمود: گاهی مرده در فشار است و به خاطر نمازی که شما به او هدیه می‌کنید، در رفاه قرار می‌گیرد و به او گفته می‌شود که این تخفیف یا رفاه به خاطر نمازی است که فلان برادر یا خواهر ایمانی برای شما هدیه کرد و سپس امام فرمودند: همانگونه که زندگان با هدایا شاد می‌شوند، اهل قبر و برزخیان نیز با ترحم استغفاری که نسبت به آنان می‌شود، شاد می‌گردد. در کتاب سفینه البحار نقل شده که خداوند به خاطر این‌که فلان فرزند جاده‌ای را برای مردم احداث و یتیمی را پذیرایی نمود، خداوند عذاب را از پدرش برداشت.
گاهی می‌بینیم که خانواده شخص متوفی چنان درگیر کارها و رسم‌های عامیانه می‌باشند که از اصل غافل می‌شوند. در میان کارهایی که نسبت به میت باید انجام دهیم در مرحله اول انجام دیون مالی و عبادی میت است که بعضی از آنها بر پسر بزرگتر واجب است، مانند نماز واجب و روزه‌ای که بر ذمه میت بوده و انجام نداده (تا زمانی که انسان زنده است نمی‌شود برای او عبادت واجبی انجام داد ولی بعد از مرگ بلامانع است). یا کفاراتی که بر او واجب شده زکات و خمسی که پرداخت نکرده و یا چنانچه به مردم بدهی دارد انجام این امور در مرحله اول جزء واجبات است و بعد انجام کارهای مستحبی و خیرات زیارت اهل قبور هم در روایات سفارش شده است. و سخن آخر این‌که به گونه‌ای عمل کنیم که برای والدین ما خدا بیامرزی دهند معروف است که وقتی از کسی خوبی می‌بینند، می‌گویند؛ خدا پدر و مادرش را بیامرزد و روایت است؛ از گناهان کبیره است که فرزندان کاری کنند که برای پدر و مادر نفرین بخرند. امیدوارم خداوند فیض و بشارتی در این ماه با فضیلت شعبان به روح همه اموات و در گذشتگان خصوصا آنها که بر گردن ما حق داشتن نثار و ایثار بدارد.
