هرچند منطقه ترشیز به‌عنوان قطب تولید انگور، پسته و انار در استان خراسان‌رضوی مطرح است اما خاموشی چاه موتورهای کشاورزی و افزایش مدار آبیاری باغات، کشاورزان و فعالان بخش کشاورزی و بهره‌برداران این بخش را با مشکل جدی مواجه کرده است. باغات تشنه که مدار آبیاری آن‌ها طولانی شده، گرمای هوا را تاب نمی‌آورند و در برابر آفت‌ها و بیماری‌ها گاه به‌کلی خشک شده و از پا در می‌آیند. این در حالی است که 90 اقتصاد مردم منطقه بر پایه کشاورزی است و خشکی باغات و نبودِ محصول برابر است با بروز مشکلات اقتصادی و آسیب‌های دیگر برای کشاورزان.
خاموشی چاه موتورها مشکلی بر مشکلات دیگر کشاورزان
باستانی یکی از کشاورزان منطقه در گفتگویی اظهار کرد: خاموشی چاه موتورهای کشاورزی مشکلی بر مشکلات دیگر کشاورزان است. امسال سرمازدگی در بهمن‌ماه، تگرگ بهار و طوفان‌های شدید، کشاورزی منطقه ترشیز را با خاک یکسان کرده است.
وی گفت: این روزها، خاموشی چاه موتورها ضربه نهایی را به ما وارد کرده چون این اتفاق، ضرر بسیاری برای کشاورزان و باغداران دارد و کاهش میزان آب منجر به آسیب زدن به کیفیت و کمیت محصولاتمان شده است.
باستانی ادامه داد: سال‌های قبل برق چاه موتورها هفته‌ای یک‌بار و به مدت شش ساعت قطع می‌شدند بعد هفته‌ای دوبار شد؛ اما الان خاموشی‌ها افزایش یافته و امسال هر روز 5 ساعت برق چاه موتورها قطع می‌شود. این در حالی است که باغ انگوری دارم که بیش از 25 سال عمر دارد و هر10روز یک‌بار از اردیبهشت تا شهریور آبیاری می‌شده اما الان تا پایان فصل برداشت 5 یا شش بار، امکان آبیاری همه باغ وجود دارد.
این باغدار خلیل‌آبادی گفت: مجبور شدم بخشی از باغ را خشک کنم و در بخش کمتری از آن همین مقدار آب را طوری برنامه‌ریزی کنم که مدار آبیاری‌شان به هم نخورد بدین ترتیب نیمی از باغم را خشکانده‌ام تا الباقی محصولم خوب باشد.
مهدی اسکندری کشاورز کاشمری نیز گفت: خاموشی چاه‌های کشاورزی باعث ضرر دوچندان کشاورزان منطقه شده زیرا از یک‌سو این امر منجر به کاهش کیفی و کمی محصول باغات شده و از طرف دیگر خاموش و روشن کردن مداوم چاه موتورهای کشاورزی باعث شده با هر استارت مجدد شناور، چاه‌های رسی و شنی ریزش کنند و پمپ و شناور آسیب ببیند.
وی افزود: هم‌اکنون تعمیر یک چاه موتور آب کشاورزی بیش از 200 میلیون تومان هزینه دارد که باید کشاورزان خرده‌مالک هزینه آن را پرداخت کنند، هرچند با طولانی شدن مدار آب، به محصول باغات انگور، پسته و انار به لحاظ کمی و کیفی خسارت وارد می‌شود.
محمد منصوری یک پسته کار بردسکنی نیز با گلایه از خاموشی چاه موتورهای کشاورزی گفت: گرمای هوا و افزایش زمان مدار آبیاری منجر به این شده که باغات پسته دچار پوکی محصول شوند و علاوه بر کاهش محصول، پسته تولیدی شهرستان کیفیت مطلوب خود را از دست بدهد.
وی افزود: منطقه ترشیز بیشترین آسیب را از تصمیم وزارت نیرو برای خاموشی چاه موتورهای کشاورزی می‌بیند زیرا مردم منطقه زندگی‌شان از کار بر روی همین باغات است و در صورت خسارت به باغات، آن‌ها درآمدی ندارند.
او ادامه داد: کاش مسئولان وزارت نیرو شرایط اضطراری باغات منطقه ترشیز را درک می‌کردند و با خاموشی چاه موتورهای کشاورزی منطقه، تیشه به ریشه کشاورزی ما نمی‌زدند.
کشاورزی منطقه ترشیز رو به نابودی
رئیس اتاق اصناف کشاورزی خلیل‌آباد نیز با اشاره به تبعات زیاد خاموشی چاه موتورها در فصل تابستان گفت: کمبود برق در زمان پیک مصرف موجب خاموشی چاه موتورهای کشاورزی شده که امسال بنا به ابلاغ وزارت نیرو15روز زودتر این اتفاق افتاد و این مصوبه، کشاورزان منطقه را با مشکلات مضاعفی مواجه کرد.
روح‌ا… ناصری ابراز کرد: در شرایط فعلی مدار آبیاری باغات بر اساس برنامه خاموشی چاه موتورها افزایش یافته و محصولات باغی منطقه رو به نابودی است همان‌طور که پارسال نیز با اجرای مصوبه خاموشی چاه موتورها بیش از 800 میلیارد تومان به باغات خسارت وارد شد، البته این مبلغ به‌جز خسارت وارده به موتورپمپ‌ها بود.
وی افزود: امسال با توجه به افزایش خاموشی‌ها خسارت به کشاورزان دوسه برابر پارسال است.
ناصری با بیان این‌که باغات انگور، پرتنش و حساس نسبت به گرما هستند به همین دلیل کشاورزان از خاموشی چاه موتورها گله‌مند و ناراضی‌اند به‌ویژه آن‌که در خلیل‌آباد باغات پسته و انگور وجود دارد که افزایش مدار آبیاری باعث ریزش انگورها از درخت و پوکی محصول پسته می‌شود و کیفیت این دو محصول براثر خاموشی‌ها کاهش می‌یابد و بازارپسندی ندارند.
وی ادامه داد: وقتی مدار آبیاری افزایش می‌یابد، درختان انگور و پسته آسیب می‌بینند و در باردهی سال آینده آن‌ها هم تأثیر منفی دارد، مقاومت درختان در برابر آفت‌ها کم می‌شود و با کوچک‌ترین آفتی از بین می‌روند و به‌طورکلی باغات خشک می‌شوند.
ناصری با بیان این‌که خاموشی چاه موتورها مشکلی است که نفس کشاورزان را گرفته و کشاورزی منطقه را از بین می‌برد؛ اظهار کرد: اگر به درختان انگور، انار و پسته آب کمتری داده شود علاوه بر این‌که در برابر آفات ضعیف می‌شوند محصولشان هم کمتر می‌شود که این موضوع، چندبعدی است و درآمد کشاورزان را هم به بازی گرفته است.
وی در خصوص موضوع برقی کردن چاه موتورهای کشاورزی و استفاده از پنل‌های خورشیدی گفت: وزارت نیرو باید با دلسوزی نسبت به کشاورزان، مصوبه استفاده از پنل‌های خورشیدی در چاه موتورهای کشاورزی را زودتر ابلاغ می‌کرد نه این‌که مصوبه را در اردیبهشت‌ماه ابلاغ کردند و کشاورزان برای مدار آبیاری باغات خود برنامه‌ریزی کرده و متأسفانه عده‌ای نتوانستند در زمینه نصب پنل‌های خورشیدی در چاه موتورهای کشاورزی مشارکت کنند.
ناصری ادامه داد: در شهر کندر از توابع خلیل‌آباد بیش از 30 چاه موتور به‌صورت تجمیعی برای نصب پنل خورشیدی اقدام کرده‌اند اما بازهم چاه موتور آن‌ها خاموش می‌شود و با وجود هزینه چندمیلیاردی کشاورز، وزارت نیرو شرایط کشاورزان و باغات آن‌ها را درک نمی‌کند.
تأخیر در آبیاری منجر به کاهش کمی و کیفی محصولات
رئیس جهادکشاورزی خلیل‌آباد در خصوص تبعات قطعی چاه موتورهای کشاورزی در منطقه گفت: با توجه به اين‌كه شهرستان داراي سه محصول انگور، پسته و انار بوده، دوران بحراني از لحاظ تنش آبي براي پسته از اواخر خرداد تا اوايل مردادماه در زمان شروع مغزدهي و پركردن دانه، در انگور از اوايل تيرماه تا اوايل مردادماه زمان تبديل غوره به انگور و در انار در ماه‌های تير و مرداد است و تأخیر در مدارهاي آبياري در بازه‌های زماني ذكر شده براي هر محصول باعث كاهش توليد و عملكرد در واحد سطح هم از لحاظ كمي و هم كيفي خواهد شد.
محمود شبان با بیان این‌که خسارت ناشي از تأخیر در مدارهاي آبياري با توجه به خشک‌سالی شديد در چند سال اخیر دو چندان است؛ ادامه داد: در اين شهرستان از لحاظ فني نبايد تأخیری در مدارهاي آبياري از اواخر خردادماه تا اوايل مردادماه در باغات مذكور صورت گيرد.
با توجه به این‌که میزان خسارت وارده به دلیل خاموشی چاه موتورهای کشاورزی در امسال بالغ‌بر هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده و تاکنون ۳۸ پمپ چاه موتورها براثر نوسانات برق سوخته‌اند که این، مبلغی حدود هشت میلیارد تومان خسارت به کشاورزان وارد کرده است، مهم‌ترین راهکار کاربردی در حال حاضر با توجه به اشتغال۹۰ درصدی این شهرستان در بخش کشاورزی، مستثنی شدن این بخش از قطعی برق و جبران کسری و ناترازی برق از سایر بخش‌هاست.
راهکار دوم برای این موضوع با توجه به پیشنهاد وزارت نیرو برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی با ظرفیت تولید۸۰ درصد برق مصرفی چاه موتورهاست، زیرا با این طرح علاوه بر خاموش نشدن چاه موتورهای کشاورزی با فروش برق، درآمدی عاید بهره‌برداران خواهد شد. در شرایط فعلی، احداث نیروگاه‌های خورشیدی نیازمند مساعدت بیشتر و تأمین تسهیلات لازم برای بهره‌برداران است.
