جنگل‌های پیرامون امامزاده سیدمرتضی کاشمر یکی از مهمترین سرمایه‌های این شهر محسوب می‌شود. حدود 100 هکتار کاجستان جنگل سیدمرتضی(ع) که از سالیان گذشته و از حدود دهه1330برای ما به یادگار مانده و همه مکلف و موظف به حفظ و نگهداری آن هستیم. اما چند وقتی می‌شود؛ صحبت‌ها و اعتراضاتی از سوی فعالان محیط‌زیستی در خصوص این‌که بسیاری از درختان کاجستان، به دلیل بی‌آبی، خشک و از بین رفته‌اند به گوش می‌رسد.
با پیگیری‌هایی که در خصوص کاجستان50 هکتاری صورت گرفت، مشخص شد حفظ، حراست و نگهداری آن ابتدا با منابع طبیعی و آبخیزداری بوده اما به دلیل ناتوانی در نگهداری مطلوب از آن، بالغ بر2 تا 3 هزار اصله درخت بر اثر گرما و تنش‌های آبی در همان سال‌ها خشک می‌شود، از این‌رو منابع‌طبیعی در سال1393حدود35 هکتار آن را به شهرداری و 15 هکتار دیگر را به سازمان اوقاف واگذار می‌‌کند.
براساس مدارک موجود، قسمتی که به اداره اوقاف و امورخیریه کاشمر واگذار می‌شود در حاشیه اصلی بلوار از سمت کوهسرخ به کاشمر قرار دارد و جنگل‌های پشت نیز به شهرداری واگذار شده است. متاسفانه برخی معتقدند؛ تاکنون بیش از هزار اصله درخت کاج در قسمت واگذار شده به اوقاف طی چندسال اخیر به دلیل کوتاهی‌هایی که در آبیاری صورت گرفته، خشک شده‌اند و باقی نیز در حال خشک شدن هستند! و ممکن است، با این‌کار به دنبال تغییرکاربری و ساخت و سازهایی در این قسمت هستند.
این‌که تا چه اندازه این صحبت‌ها صحت دارد؛ موضوعی بود که در آخرین روزهای پایانی سال1400 مورد پیگیری خبرنگار آوای‌کاشمر قرار گرفت.
در همین راستا، برای صحت‌وسقم این ادعاها، ابتدا به سراغ مسئول فضای سبز شهرداری کاشمر رفتیم تا از وضعیت بزرگترین کاجستان منطقه ترشیز و قصه خشکاندن آن مطلع شویم.
خرید آب از اوقاف برای آبیاری درختان خودشان!
یکی از بزرگترین پلاک اراضی کاشمر به نام 3027 به مساحت 2400 هکتار است که براساس وقف‌نامه موجود اداره اوقاف مالک یک‌سوم قنات سسفد است.
مسئول پارک‌ها و فضای‌سبز شهرداری کاشمر در همین خصوص گفت: بنای جنگل و کاجستان پیرامونی امامزاده سیدمرتضی از دهه1330توسط مرحوم فتحی بنیان گذاشته شد و از سال 1336 شروع به کاشت این درختان گردید.
امیدرضا ذبیحی افزود: این جنگل شامل چند قسمت است، یکی فضای پیرامونی خود بقعه که از قدیم دست شهرداری بوده و اکنون فضای بسیار خوب و درختان سرسبز دارد، بخش دیگری از کاجستان به مساحت50 هکتار هرچند تا سال 1393 در اختیار منابع‌طبیعی و آبخیزداری بود اما پس از این‌که به دلیل تنش‌های آبی تعداد زیادی از درختان خشک شد و واکنش‌های اجتماعی و اعتراضات مردمی را در پی داشت، هربخش جنگل به یکی از نهادها واگذار گردید.
وی با بیان این‌که 14هکتار این کاجستان که در حاشیه‌ها و لبه‌ها قرار دارد به اداره اوقاف و امورخیریه و 35 هکتار دیگر با حفظ مالکیت دولت به شهرداری واگذار شده است؛ اظهار کرد: هرچند شهرداری در اعیان و عرصه این جنگل که کاربری آن کاجستان است، مالک نیست و فقط نگهداری آن را برعهده دارد ولی اداره اوقاف و امورخیریه در عرصه مالک بوده و مکلف بر حفظ و نگهداری درختان است.
وی با ابراز نگرانی از آنچه بی‌آبی بر سر بزرگترین کاجستان منطقه آورده است؛ مطرح کرد: متاسفانه طی دوسال گذشته به دلیل عدم آبیاری، شاهد خشک شدن بیش از هزار اصله درخت از دوهزار و500 درختی که حفاظت و نگهداری آن با اداره اوقاف بوده، هستیم.
ذبیحی تصریح کرد: درختانی که اکنون شاهد خشک شدن آنها هستیم فقط در پهنه‌ای قرار دارند که تحویل اداره اوقاف شده و در باقی کاجستان چنین مشکل و معضل بزرگی مشاهده نمی‌شود.
وی بیان کرد: در پی از بین رفتن کاجستان پرونده‌ای تشکیل و به کمیسیون ماده 7 شهرداری ارجاع و مقرر شد، منابع‌طبیعی و اوقاف که متولی هستند، ورود کرده و در صورتی که اقدام به آبیاری نکردند شهرداری برای انجام آن اقدام و نتیجه را به دادستان منعکس کند که در مرداد امسال با دستور دادستان، شهرداری ملزم به آبیاری کاجستان در اختیار اداره اوقاف شد.
ذبیحی با بیان این‌که هرچند مقرر شد هزینه‌ها و جرائم را طبق قانون برای اوقاف لحاظ کنیم، ولی متاسفانه هزینه‌ای پرداخت نشد؛ عنوان کرد: با توجه به این‌که شهرداری، خود با کمبود آب مواجه است از موقوفه فتحی و اداره اوقاف، آب مورد نیاز را به مبلغ100میلیون تومان خریداری نمود، تا جنگل خودشان را آبیاری کند که تمامی مستندات آن وجود است.
وی گفت: هرچند اداره اوقاف و امورخیریه کاشمر مدعی آبیاری جنگل هستند، اما چگونه می‌شود فقط درختان کاجی که حفظ و نگهداری‌شان با آنهاست خشک شود و باقی همه سرسبز باشند، این ادعا نشان می‌دهد؛ عمدی در کار است. اگر درخت کاج را حتی یک‌بار در سال آب دهیم، کاجستان به این وضع در نمی‌آید.
ذبیحی افزود: با توجه به هزار درخت کاجی که به دلیل بی‌آبی خشک شده‌اند اگر همین الان، درختی جایگزین کنیم باید40 تا50 سال دیگر صبر کنیم تا چنین درختان تنومندی داشته باشیم.
وی عنوان کرد: انتظار داریم دستگاه‌های نظارتی، به موضوع قوی‌تر ورود کرده و از تغییر کاربری احتمالی جلوگیری کنند.
این کارشناس فضای سبز گفت: متاسفانه حتی لوله‌های آبی که برای آبیاری جنگل بوده در سال 98 قطع کرده‌اند.
آبی برای درختان نداریم!
در همین خصوص به سراغ رئیس اداره اوقاف و امورخیریه کاشمر رفتیم، او با انتقاد از مطالبی که بعضأ بر علیه این اداره مطرح می‌شود؛ گفت: غیر از درختانی که حفاظت آنها با ما است، درختان بسیار دیگری هم هستند که در حال خشک شدن می‌باشند.
حجت‌الاسلام حسین نیساری با بیان این‌که از ابتدای امسال چهارمرتبه هر دفعه مبلغ 10میلیون تومان برای آبیاری جنگل پرداخت کرده‌ایم، افزود: این اداره، آبی در سیدمرتضی ندارد و مجبوریم از چاه موتور شهرداری و یا متولی موقوفه خریداری کنیم که این‌کار هم انجام شده است.
وی مطرح کرد: هرچند گفته می‌شود اوقاف با خشکاندن درختان تصمیم بر تغییرکاربری محل و ساخت و ساز واحدهای تجاری دارد اما اصلاً این‌گونه نیست، اگر هم این‌کار را بکنیم باید مجوزهای لازم را از همان شهرداری، منابع طبیعی و جهادکشاورزی بگیریم و این امکان‌پذیر نیست.
وی اظهار کرد: تاکنون چندین بار منابع‌طبیعی پیگیر موضوع آبیاری درختان سیدمرتضی بوده اما در جواب اعلام نموده‌ایم که آبی برای آبیاری درختان کاج فضای اطراف امامزاده سیدمرتضی نداریم.
نیساری ادامه داد: هرچند می‌خواستیم از آبکوه سسفد که یک‌سوم مالکیت داریم و قبلاً قنات آسیانار در آنجا جریان داشته، جنگل را احیاء کنیم اما متاسفانه از همان روز اول توسط شهرداری سنگ‌اندازی‌هایی شد به طوری‌که بتن ریخته و مسیر قنات را به طور کامل تخریب کردند، از سویی خواستیم لوله‌گذاری کنیم، شبانه مسیر را با لودر و بولدوزر تخریب نمودند.
وی گفت: در تلاشیم برای احیای جنگل استخری ایجاد کنیم، منکر این هم نیستیم در کنار آن بهره‌برداری دیگری هم انجام دهیم به طوری‌که با گرفتن 12هکتار زمین از منابع‌طبیعی در پشت بقعه سیدمرتضی نسبت به احداث پارک جنگلی شکیل و زیبا و همچنین زائرسرا و هتل برای زائران و مسافران اقدام کنیم، اما شهرداری مخالفت‌هایی نمود تا این‌کار انجام نشود.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا حاضر هستید صرفاً نگهداری و آبیاری درختانی که در اختیار شماست را به شهرداری بدهید؛ گفت: شهرداری اگر می‌خواهد همکاری کند همان آب مورد نیاز را به ما بدهد، خودمان کارها را انجام می‌دهیم. حتی حاضریم هزینه کارگری که کار آبگیری را انجام دهد هم پرداخت کنیم، اما این‌که مدیریت آنجا را به شهرداری بدهیم اصلاً این‌گونه نخواهد بود، چون از این بابت هیچ اعتمادی به شهرداری نداریم.
نیساری همچنین مدعی شد؛ منابع‌طبیعی چاه موتوری را که در سیدمرتضی در اختیار داشته برای آبیاری درختان جنگل شهرداری و سیدمرتضی به شهرداری داده و برای آبیاری درختان آب خریداری نشده است.
سازمان بازرسی سریع به این موضوع ورود کرد
سربازرس امور تولیدی سازمان بازرسی خراسان‌رضوی در همین خصوص به خبرنگار ما در خصوص آنچه در سیدمرتضی اتفاق می‌افتد؛ قول پیگیری داد.
الیاسی با بیان این‌که سعی می‌شود پرونده در اولویت رسیدگی قرار گیرد و نتیجه آن هرچه زودتر اعلام شود، تصریح کرد: در صورت ضرورت برای بررسی وضعیت جنگل سیدمرتضی پرونده تشکیل خواهد شد.
وی عنوان کرد: کار سازمان بازرسی برخورد با متخلفین است و اگر تخلف محرز شود؛ برخوردهای قانونی لازم صورت خواهد گرفت البته ابتدا باید قراردادی که بین اداره اوقاف و منابع‌طبیعی شهرستان منعقد شده بررسی شود.
***
حفاظت از جنگل‌ها و کوشش برای جلوگیری از نابودی آن، امری مهم و حیاتی است. نباید فراموش کرد؛ هر درخت شریان حیات بشر است، لذا می‌طلبد هرچه زودتر اداره اوقاف و امورخیریه کاشمر ضمن کنار گذاشتن اختلافات نسبت به جایگزینی درختان خشک شده و آبیاری به موقع و منظم کاجستان به هر نحو ممکن اقدام کند.
