نوروز در کاشمر نیز آداب و رسوم خودش را دارد. چند هفته به نوروز مانده، جنبشی خاص در مردم دیده می‌شود، همه به فکر تهیه لباس نو هستند، این رسم در روستاهای منطقه بیشتر به چشم می‌خورد، بچه‌ها و نوجوانان به جامه‌های نو دل‌بستگی بیشتری دارند و آن‌قدر به آن اهمیت می‌دهند که گویی تا آماده نشود، نوروز نخواهد رسید. در این میان آن‌ها هم که نمی‌توانند برای عید خود لباس نو تهیه کنند، لباس‌های مستعملشان را تمیز کرده و می‌پوشند.
خانه‌تکانی همچون سایر مناطق کشور از مهم‌ترین آداب نوروز در این ديار است. مردم منطقه به انجام اين رسم بسيار مقيد و پايبند و در بعضی روستاها لوازم کهنه و فرسوده را دور می‌ریزند و لوازم نو جایگزین می‌کنند، انگیزه مردم برای تمیز کردن خانه و پالودن هر پلیدی از زندگی، این است که نوروز، روز نو است و در روز نو باید همه‌چیز نو باشد، برای همین است که کسی چیزی برای اجرای آداب عید نوروز کم نمی‌گذارد و همه، تمام توانشان را در هرچه بهتر اجرا کردن رسم‌ها به کار می‌گیرند؛ آیین‌هایی که از گذشته تا به امروز تغییرات زیادی به خود دیده است.
خانم خانه به شستن، تمیز کردن، وسایل نو خریدن، تعمیر ابزارها، شستن فرش‌ها و لباس‌ها مشغول می‌شود. طبق رسم دیرین، برنامه‌ریزی برای خانه‌تکانی را خانم خانه برعهده می‌گیرد؛ اما کسی نباید از زیر کار در برود و اجرای این مراسم، مشارکت همه اعضای خانواده را می‌طلبد. در گذشته خانه‌تکانی بزرگ فامیل در اولویت بود. اقوام وی را در طبخ نان و شیرینی عید کمک می‌کردند. در آن حال و هوا، بزرگ‌تر فامیل نیز حواسش به این بود که دوروبریها کم و کسری نداشته باشند.
گرچه در گذشته استفاده از بخاری نفتی و زغالی و کرسی زغالی در خانه‌ها بیشتر رواج داشت و دود حاصل از گرمای این وسایل، رنگ خانه‌ها را تیره می‌کرد و برای رنگ‌آمیزی خانه‌ها با آهک و نمک و یا با گِل گیوه و آب و مایع رنگ، خانم‌های خانه و یا نقاش با پمپ دستی به رنگ‌آمیزی خانه‌ها مشغول می‌شدند و خانه‌ها را رنگ‌آمیزی می‌کردند و اکنون افراد از رنگ پلاستیک و روغن و کاغذدیواری برای تزئین خانههایشان استفاده می‌کنند.
شستشوی فرش، لحاف، تشک و بالشت از دیگر اقدامات مردمان دیار ترشیز در آستانه نوروز بود. پستوی منازل و صندوقهای چوبی در محیطی نفتالین زده، محل نگهداری انواع پارچه و البسه نو بود. دورهگردهایی هم بودند که در این ایام حسب نیاز اهالی یک محله یا روستا، اقدام به تهیه پارچه و البسه موردنیاز آنان می‌کردند.
در آن زمان، کارِ پنبه‌زنان رونق بیشتری داشت و تعویض پارچه‌های قدیمی با پارچه‌های نو برای لحاف و تشک و بالشت گوشه‌ای از این اقدامات بود که پنبه‌زن‌ها با حضور در منازل مشتری و یا در منزل خودشان این‌کار را انجام می‌دادند و پنبه‌هایی که یک سال استفاده شده بود را دوباره با کمانچه ـ که صدای زیبایی داشت ـ و الیاف آن به هم چسبیده بود را از هم جدا كرده و آماده استفاده می‌شد.
بازارها و مراکز خرید نیز در این ایام رنگ دیگری به خود می‌گرفت. هرکس بسته به وسع مالی خود سعی می‌کرد تکه‌ای لباس نو بخرد و وسایل پذیرایی از مهمانان عید نوروز را آماده کند. البته این روزها بسیاری به فکر نو کردن وسایل زندگی‌شان در آستانه نوروز می‌افتند و دوست دارند با ورود به سال نو، تعدادی لوازم نو نیز در خانه داشته باشند. ولی گذشتگان اغلب با شستشو و تمیز کردن وسایل سال قبل، در صورت قابل‌استفاده بودن به این وسایل روح نوروزی می‌دادند و دوباره از آن‌ها استفاده می‌کردند.
در این میان با توجه به این‌که بیشتر وسایل پخت‌وپز خانه‌ها مسی بود و به‌مرور زمان بر روی آتش اجاق‌های هیزمی، سیاه می‌شد؛ کار مسگران رونق می‌گرفت و مردم برای تمیز کردن وسایلِ خود، به این افراد مراجعه می‌کردند و تمامی فعالیت مسگران سنتی، با دست انجام می‌شد تا این وسایل نونوار شود.
آجیل، میوه و شیرینی هم قسمت‌های خوشمزه رسم و رسوم‌های نوروزی است، که در بخش پایانی فهرست خریدهای نوروزی قرار داشته و معمولاً دیرتر از همه اقلام دیگر تهیه می‌شدند البته در گذشته پخت شیرینی و سمنو و آماده‌سازی آجیل توسط خانم‌های خانه به‌صورت دسته‌جمعی صورت می‌گرفت.
پختن کلوچه، تافتون، قطاب، قلفتی و تک‌تکی که از شیرینی‌های معروف دست‌ساز خانم‌های خانه‌دار بود و انواع شیرینی‌های محلی از جمله نان بادامی، نان نخودی، نارگیلی، نان جفتی، نان حلقه‌ای، نان برنجی و قرابیه در کنار انواع شیرینی‌های خوشمزه محلی بوده است.
مقداری کشمش، نخودچی، انجیر خشک، خرما، زنجفیل، کیشته “برگه زردآلو” و تخم‌مرغ رنگی نیز براي پذيرايي مهمان استفاده می‌شد.
برای پخت نان، وقتی تنور خانه‌ای می‌خواست روشن شود، زنان همسایه را خبردار می‌کردند که برای پخت نان و کلوچه و قطاب و تافتون و شیرینی خمیر موردنیاز را آماده کنند و صبح روز بعد همسایه‌ها با استفاده از یک تنور کارهای خود را انجام می‌دادند و اتحاد و همدلی و رفاقت بین آن‌ها بسیار بود و با خوبی و خوشی و خوشحالی از صبح تا شب کارهای خودشان را انجام می‌دادند.
همه رونق سفره‌های نوروزی و سرگرمی دیدارهای نوروزی آجیل است که این امر هم در گذشته در خانه‌ها مهیا می‌شد، خانم‌های خانه با جمع‌آوری هسته زردآلو، بادام، گردو، تخمه هندوانه و خربزه در تابستان آن‌ها را برای نوروز نگهداری و در آستانه سال نو اقدام به تفت و نمک‌زنی می‌کردند و به عنوان آجیل در خانه‌ها استفاده می‌کردند و بیشتر کارهای خود را خودکفا انجام می‌دادند و با شادی و دل‌خوش کنار هم بودند و اوقات نوروز را سپری می‌کردند و در سر سفره هفت‌سین با شکستن زردآلو، بادام و گردو با استفاده از هاون برنجی، از مهمانان پذیرایی می‌کردند.
سفره «هفت‌سین»، مهم‌ترین نماد نوروز است که در خانه‌ها برپا می‌شد. از دیرباز این سفره رنگین، هفت روییدنی و خوراکی که با حرف “سین” شروع می‌شود را در خود داشت همچون سیب، سبزه، سنجد، سماق، سیر، سرکه و سمنو و علاوه بر این خوراکی‌ها، قرآن، آینه، شمع، تخم‌مرغ رنگ‌شده، نان و سبزی، گلاب، گل، سکه و … نیز بر سر این سفره قرار می‌گرفت.
سبزه کهن‌ترین و بارزترین نمادی است که بر سر سفره هفت‌سین قرار می‌دهیم، اهمیت این نماد به حدی است که در گذشته‌های دور و در ایران باستان، گندم، جو، برنج، باقلا، ارزن، ذرت، لوبیا، نخود، کنجد، عدس و ماش را می‌کاشتند هنوز هم بسیاری در خانههایشان رسم سبزه سبز کردن را انجام می‌دهند و ده روز یا دو هفته پیش از نوروز، در ظرف‌های کوچک و بزرگ دانه‌هایی چون گندم، عدس، ماش و… را سبز می‌کنند تا بر سر سفره هفت‌سین قرار دهند.
یاد کردن از رفتگان یکی دیگر از مراسم استقبال از نوروز است که از دیرباز میان مردم رواج دارد. این مراسم برای آن‌هایی که به‌تازگی و در طول سال گذشته عزیزی را از دست داده‌اند، رنگ و بوی دیگری دارد و از اهمیت خاصی برخوردار است. حتی برخی سبزه و وسایل هفت‌سین یا نمادهایی از نوروز را بر مزار رفتگان می‌نهند تا روح آن‌ها را در شادی این جشن سهیم کنند.
برای آن‌که سال با حال و هوایی معنوی خاتمه یابد، به‌جز زیارت اهل قبور، رفتن به زیارتگاه‌ها و امامزاده‌ها و مزار شهدا نیز در این روز انجام می‌شود و اماکن متبرکه را مملو از جمعیت می‌کند.
نوروز، مراسمی دیرینه و کهن است که باید برای استقبال از آن به بهترین شکل آماده باشیم تا این کهن جشن به بهترین شکل برگزار شود. سنت‌هایی که امروزه پابرجاست در گذشته نیز رواج داشته‌اند، در این میان برخی فعالیت‌ها و مراسم کم‌کم رنگ‌باخته و از میان رفته‌اند اگرچه زیبایی خاصی داشته و خاطرات زیبایی در ذهن تداعی می‌کند. اما هم چنان آمدن نوروز برای همه ما امیدبخش و شادی‌آفرین است.
