هنوز از غوغای بنیان برافکن نسل زد Z فارغ نشده‌ایم که با جریان گسترده، وسیع و قدرتمند دیگری به نام پدیده نسل الفا روبرو هستیم، نسلی که برای بسیاری از خانواده‌ها مجهول و اطلاع دقیقی از آن ندارند.
هرچند این نسل هم اکنون در حال گذراندن دوران کودکی خود در درون خانواده‌ها هستند، اما با ورودشان به چرخه اجتماعی با تحولات شگرفی در ساختار فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه در سال‌های آینده روبرو خواهیم شد.
اگر بخواهیم از خصوصیات این نسل شگرف که تاکنون دنیا به خود ندیده بگوییم باید گفت که آن‌ها کارآفرین‌ترین نسلی هستند که بشر تا به حال دیده است، هوشمندترین نسل از نظر استفاده از فناوری‌های جدید هستند، آن‌ها ارتباطات انسانی کمتری را تجربه و حس تنهایی بیشتری را تجربه می‌کنند، چهارچوب‌ها را می‌شکنند، ترجیح می‌دهند به صورت فردی یاد بگیرند، حریم خصوصی برای آن‌ها معنایی ندارد و تنوع را دوست دارند.
در یک دسته‌بندی شناخته شده در دنیا به افرادی که بین بازه سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۰ به دنیا آمده‌اند نسل آلفا گفته می‌شود. نسل قبلی نسل Z است که در بازه ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۰ به دنیا آمده‌اند. با این حساب کودکانی که زیر ۱۴ سال هستند به نسل آلفا تعلق دارند و نوجوانان و جوانانی زیر ۲۶ سال سن دارند متعلق به نسل Z هستند.
در همین خصوص یک پژوهشگر مسائل اجتماعی و روانکاو فرهنگی و هنری در گفت و گو با صدای خاوران گفت: نسل شگرف آلفا در واقع افراد زیر ۱۴ سال فعلی را شامل می‌شوند، متولدان ۲۰۱۰ به بعد یا همان دهه نودی‌ها هستند.
محمدرضا ابراهیمی با بیان اینکه اکنون بزرگ‌ترین نسل الفا را ۱۴ ساله‌ها تشکیل می‌دهند، بیان کرد: آلفایی‌ها در تمام دنیا ویژگی‌های مشترکی دارند و در فضای یک دست‌تری نسبت به نسل‌های قبل بزرگ شده‌اند.
وی در خصوص ویژگی‌های روانی، اجتماعی و شخصی نسل الفا و تفاوت‌های آن‌ها با نسل زد گفت: نسل آلفا اولین نسلی است که با تکنولوژی و دیجیتال و ابزار الکترونیکی از بدو تولد آن هم به کامل‌ترین فرم خود تا این زمان آشنا بوده است.
این روانکاو آشنایی با تکنولوژی و دیجیتال و ابزار الکترونیکی از بدو تولد را مشخصه اصلی نسل آلفا دانست و عنوان کرد: نسل آلفا از زمانی که چشم باز کرده‌اند پدران و مادرانشان تلفن همراه و ابزار الکترونیک و دیجیتال را برای استفاده در اختیارشان قرار داده‌اند.
وی بیان کرد: این نسل ویژگی‌های بسیار عجیبی دارند و قادرند در سن پائین از ابزار الکترونیکی به گونه‌ای استفاده کنند که حتی والدین تحصیل کرده آن‌ها قادر به استفاده آن نیستند. سرعت‌شان در این زمینه بسیار شگرف است.
ابراهیمی افزود: از نسل آلفا به عنوان نسل دیجیتالی می‌توان نام برد، این بچه‌ها توانایی‌های بسیار شگرفی در به کارگیری ابزار دیجیتال به دست می‌آورند و مغز آن‌ها به نسبت مغز بزرگ‌سالان و نسل‌های قبلی از پختگی، کمال و آمادگی بیشتری برای مواجه با دنیای پیشرو برخوردار است.
وی با اشاره به اینکه نسل زد بنیان‌گذار نسل آینده که ویژگی‌های خاص خودش را دارد خواهد بود، اذعان کرد: آلفا نسلی خواهد بود که توانایی‌هایی فراتر از تصور ما و هر آنچه در جهان کنونی تاکنون دیده‌ایم را می‌تواند در برداشته باشد.
آلفایی‌ها بچه‌های قرن اطلاعات هستند
این پژوهشگر مسائل اجتماعی گفت: آلفایی‌ها بچه‌های قرن اطلاعات هستند و هیچ چیز خاصی را نمی‌توان از آن‌ها مخفی کرد و یا فریب‌شان داد، دغل‌کاری با این بچه‌ها جایی و راهی ندارد، نسلی هستند که با زبان و کلام دیگران مسحور و فریفته نمی‌گردند.
وی افزود: چون نسل آلفا از همان ابتدا در شبکه‌های اجتماعی دیالوگ با دیگران را تمرین کرده است، دو اتفاق می‌افتد ابتدا اینکه مهارت کلامی ارتباطی گسترده‌ای دارند و از سویی نیازهایشان به ارتباط را از طریق دیجیتال با طرف دیگر برطرف می‌کنند، در واقع نوعی درون‌گرایی در این نسل ایجاد می‌شود که در این درون‌گرایی فرصت اندیشیدن بیشتری به آن‌ها می‌دهد.
ابراهیمی با بیان اینکه این نسل در دوره‌ای از جهان زندگی می‌کند که با کاهش جمعیت مواجه‌ایم، اظهار کرد: برخلاف خانواده‌های سنتی که در گذشته تعداد فرزندانشان زیاد بود و مشغله‌شان برای فرزند پروری بیش از حد به نظر می‌آمد و از سویی امکان توجه کافی به تک تک فرزندان وجود نداشت اما در نسل الفا همان‌طور که در نسل زد هم بخش‌هایی از آن را دیدیم این توجه بسیار گسترده‌تر و وسیع‌تر است.
وی خاطرنشان کرد: در این نسل با نوعی از خانواده‌های تک فرزند و کم جمعیت و به اصطلاح خانواده‌های تک هسته‌ای مواجه‌ایم و دیگر از آن خانواده شلوغ خبری نیست. حتی خانواده‌های تک والد در جامعه ایران نیز رو به گسترش است.
تنهایی آزارشان نخواهد داد
این روانشناس تصریح کرد: اکنون با نسل خاصی مواجه‌ایم که در آن انزواجویی، گوشه‌نشینی و کناره‌جویی مسئله عادی است و چندان مثل نسل‌های قبلی تنهایی آزارشان نخواهد داد. البته این تنهایی با گرایش‌شان به هنر از زمان کودکی با رفتن به کلاس‌های موسیقی، ورزشی و درگیر شدن با روابط اجتماعی اولیه با هم سن و سال‌هایشان در جهت یادگیری و آموختن فنون هنری، ورزشی و علمی و کلاس‌های فنی و آشنایی‌شان با سازهای گوناگون بسیار گسترده و وسیع شده و جریانی را در این‌ها ایجاد می‌کند که در عین حال به تفردگرایی و احساس تحمل به تنهایی قادر به مواجه با جریانات اجتماعی و تحلیل خاص خود در خصوص آن‌ها را داشته باشند.
ابراهیمی با بیان اینکه توجه والدین به کودکان این نسل به لحاظ سلامتی بدنی، روانی، تفریحات گوناگون و انواع و اقسام ابزار اسباب‌بازی‌ها و … آن هم با بالاترین فرم و بالاترین درجه تکنولوژی صورت می‌گیرد، اذعان کرد: ارتباط نسل آلفا با دنیای دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی و عضویت در گروه‌های گوناگون موجوداتی سخنگو و در عین حال تحلیل‌گر ساخته است، در مراجعه‌هایی که داریم تحلیل گران عجیبی در بین این کودکان دیده می‌شود که قدرت موشکافی دارند و والدین درمانده خودشان را به سؤال می‌گذارند.
والدینی که با دنیای نسل الفا بیگانه هستند
این روانکاو فرهنگی و هنری بیان کرد: هرچند والدین زبان این بچه‌ها را درک نمی‌کنند اما نسل آلفا جواب سؤالاتشان را نه دیگر از والدین بلکه از درون شبکه‌های اجتماعی به دست می‌آورند.
وی در پاسخ به این سؤال که اگر سؤال‌هایشان را از والدین نپرسند چه می‌شود؟ گفت: اگرچه مرجع قدرت در ساختارهای اجتماعی پدر و مادر هستند اما با این اتفاق مرجع قدرت در درون خانواده دستخوش تغییر خواهند شد و در آینده جواب سؤالشان را از فن‌آوری، تکنولوژی و شبکه‌های اجتماعی و هوش مصنوعی جستجو می‌کنند.
ابراهیمی افزود: هوش مصنوعی با اینکه چندان مدتی نیست وارد عرصه جهانی و ایران شده است اما می‌بینیم با چه ولع و حرصی خودشان را دارند به هوش مصنوعی نزدیک می‌کنند.
وی با بیان اینکه هوش مصنوعی در آینده رهبر جامعه خواهد بود و ابزارهای دیجیتالی جای پدر و مادرهای سنتی ایران را خواهد گرفت، اظهار کرد: والدینی که با دنیای نسل الفا بیگانه هستند به سرعت کنار گذاشته می‌شوند.
این روانشناس عنوان کرد: کنار گذاشتن مرجع قدرت در واقع منجر به کنار گذاشتن پدر و مادر، پدر و مادر بزرگ‌ها و عمه، خاله و … خواهد شد. در نسل الفا نوعی بریدگی از گذشته می‌بینیم، با انشقاق کاملی که در این نسل صورت می‌گیرد موجب تغییرات خاصی در رفتار آن‌ها به خصوص در رابطه با جهان سیاست و دیگر موضوعات خواهد شد.
وی گفت: نسل الفا حتی نمادها را هم نگه نخواهد داشت چرا که پدر و مادران خشمگینی داشته‌اند و خشمی که از والدین آن‌ها به نسل الفا منتقل شده به شکل یک براندازی گسترده ذهنی فکری خودش را نشان خواهد داد.
آلفایی‌ها بحران زیست هستند
ابراهیمی با بیان اینکه همان‌طور که رگه‌هایی از نسل زد هم در نسل آلفا دیده می‌شد برای ۵ تا ۱۰ سال آینده شرایط جدیدی اتفاق خواهد افتاد، در خصوص ویژگی‌های نسل آلفای ایرانی گفت: با توجه به اینکه دهه ۹۰ در ایران دهه بحران‌های اقتصادی بوده و تحریم‌ها و تنش‌های سیاسی و اجتماعی شدت پیدا کرده است و از سویی آلفایی‌ها در این محیط رشد کرده‌اند به همین دلیل بحران زیست هستند.
این روانشناس گفت: بحران زیست بودن نسل آلفا دو خاصیت دارد یکی اینکه آشنا هستند با ماهیت بحران، یعنی والدینی را می‌دیدند که چقدر تلاش و سخت‌کوشی می‌کنند و چه میزان درد و رنج دارند و آسیب دیده‌اند و این مسائل در مغز کودکان تبدیل به رفتار شده و از سویی چیزهایی که خودشان از درون شبکه‌های اجتماعی و دنیای دیجیتالی به دست می‌آورند استفاده می‌کنند.
وی عنوان کرد: ویژگی‌هایی که نسل‌های الفا دارند را در نسل‌های قبلی‌شان نمی‌بینیم، بمباران اطلاعاتی این بچه‌ها از دهه ۹۰ تاکنون نسل بحران زیستی را تربیت نموده است و چون با بحران آشنا هستند بسیار قدرتمند و بحران سازند.
ابراهیمی خاطرنشان کرد: نسل الفا برخلاف نسل زد که هیجانی‌تر بودند عقلانی‌تر عمل خواهد کرد و با استفاده از تجربیات نسل زد با ثبات‌تر جلو می‌روند و تعلق گرایی دیجیتالی در این‌ها دیده می‌شود.
نسلی که با کسی شوخی ندارد
وی همچنین بیان کرد: نسل آلفا با هوش مصنوعی کار می‌کنند که با کسی شوخی ندارد، در واقع در شرایطی نسل الفا بزرگ می‌شود که در آن مجموعه‌ای از شرایطی ایجاد شده که مجبور به فکر کردن، اندیشه ورزی و انتخاب از بین سلایق و شرایط و چارچوب‌های خاص هستند.
این روانکاو فرهنگی و هنری روحیه خشن، خشک و مبارزه جویانه را از دیگر خصوصیات نسل آلفا برشمرد و گفت: اگرچه دست و پای نسل زد کمی می‌لرزید اما نسل الفا خودشان تولید کننده بحران خواهند شد. به جای اینکه با بحران‌های سیاسی و اجتماعی بجنگند خودشان بخشی از یک بحران گسترده و وسیع خواهند شد و البته ساختار قدرت سیاسی ایدئولوژیک و … را مورد حمله شدید قرار می‌دهند.
وی گفت: این نسل کاملاً نسلی ایدئولوژی گریز به حساب می‌آیند که تحت هیچ عنوان حاضر نیست به مرام نسل‌های قبلی جلو رود و با میل و اراده آن‌ها بزرگ شود.
ابراهیمی افزود: در واقع ما با یک نسل سرسخت، لجوج و خودمختار روبرو هستیم و این تنش‌ها با توجه به شرایط دیگر می‌تواند نتایج گوناگون دیگری را در بر داشته باشد.
وی بیان کرد: آلفا نسلی است که خلع‌ها و کمبودها و هر آنچه والدین به آن‌ها نرسیدند را به عنوان هدف خود قرار خواهند داد و با توجه به آن نگاه عقلانی که پیدا خواهند کرد و با فقدان هیجانی به دست آمده از هوش مصنوعی و دنیای دیجیتال به قدرتشان می‌افزایند.
تیر خلاص نسل الفا به همه جریانات ایدئولوژیک محور جامعه ایرانی
این روانشناس ادامه داد: برخی از نسل آلفایی‌ها هنوز بسیار کوچک هستند و حتی نمی‌توانند راه بروند این‌ها در همین فضا سیستم مغزی و روانی‌شان دارد متأثر می‌شود. نسل آلفا چون نمی‌تواند آموزه‌های کهنه و قدیمی را بپذیرد نوعی رویکرد مقابله‌ای را دارند آموزش می‌بینند، نسل الفا تیر خلاص را به همه جریانات ایدئولوژیک محور جامعه ایرانی خواهد زد، در نسل الفا چیزی از نمادها را مشاهده نخواهیم کرد و نمادهای دیجیتال جهانی مبتنی بر اصول جهانی جایگزین خواهد شد.
ابراهیمی افزود: نسل الفا در تمام دنیا تنها و منزوی هستند و نوعی قدرت ستیزی در آن‌ها وجود دارد، دوستی‌ها محدود، کم و اندک بوده و برخلاف نسل‌های سنتی به جای حضور در کوچه و خیابان مدام در حال مطالعه و یادگیری هستند. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در بین مراجعین نسل الفا حداقل روزی ۳ ساعت در دنیای دیجیتالی خودشان غرق هستند و حداکثر در روز به ۱۰ تا ۱۵ ساعت می‌رسد.
وی گفت: نسل آلفا حاضر هستند غذا نخورند ولی گوشی دستشان باشد، این نسل مانند نسل قدیم نیستند که فقط یک نفر به آن‌ها بیاموزد بلکه خودشان باید مدام بیاموزند. این نسل مدام اطاعات را دارد به روز و کامل می‌کند و بر حجم اطلاعات خودش می‌افزاید، در بچه‌های ۱۰ تا ۱۴ ساله نظاره‌گر انقلاب درونی هستیم، کلمات و زبانشان دارد تغییر می‌کند، آموختن زبان خارجی را در دستور کار دارند و می‌خواهند جهان‌ها و کشورهای دیگر را مشاهده کنند.
به آلفایی‌ها زور نگویید
یک روانشنان در ادامه به دیگری ویژگی‌های این نسل اشاره کرد و گفت: سلطه‌گری از دیگر ویژگی‌های این نسل است، برخلاف نسل قدیمی که سلطه‌پذیر بودند به بچه‌های الان نمی‌شود زور گفت، البته توصیه هم می‌شود این گونه نباشید.
زهرا ترشیزی تأکید کرد: باید حرف نسل آلفا را فهمید و درک کرد و به نوعی آن‌ها را همراهی نمود، والدین به جای اینکه بچه‌ها را به حد خودشان برسانند باید دانش و آگاهی‌شان را به همان اندازه فرزندان بالا ببرند.
وی گفت: به هیچ عنوان نمی‌توان جلوی این نسل را گرفت بلکه باید همپای فرزندان جلو رفت و اطلاعات خود را در تمامی بخش‌ها از جمله موسیقی و زبان افزایش داد، متأسفانه برخی خانواده‌ها فرزندانشان را تحت‌فشار قرار می‌دهند که عواقب بسیار جبران‌ناپذیری دارد.
این روانشناس خاطرنشان کرد: والدین یا باید سطح خودشان را بالا ببرند و یا فرزندان این نسل را وارد جمع‌هایشان نکنند، در واقع سطح را باید آن قدر بالا برد که بچه‌ها بخواهند با شما همراه شوند در غیر این صورت نخواهید توانست کمکی به این آن‌ها بکنید.
وی اظهار کرد: این بچه‌ها جهانی و سلطه‌گرهای جهان شمول مدار به لحاظ ذهنی هستند، نمی‌توان آن‌ها را درگیر حاشیه‌های شخصی خودمان کنیم، نمی‌شود جلوی رشد این گیاهانی که به سرعت در حال رشد هستند را گرفت.
ترشیزی گفت: نسل آلفا نگاه اطاعت ستیزانه دارند، این نسل بزرگ‌منش می‌خواهد در مراجع مختلف سیاسی، فرهنگی و… تغییر ایجاد کند، روحیه طغیان‌گری در این نسل بسیار آشکار و مشهود خواهد بود و چون روحیه ایدئولوژی ستیزی دارند هرچه مرتبط با قدرت باشد را دستخوش تغییر خواهند کرد.
وی با اشاره به اینکه طغیان‌گری این نسل نوعی ابراز وجود است، عنوان کرد: نسل الفا به دلیل وفور بمباران اطلاعاتی که شدند به درجه‌ای از کمال و آگاهی می‌رسد که در آن خودشیفتگی جمعی و ثالث ایجاد می‌شود. با تسلط افکار مبتنی بر عقل‌گرایی روبرو می‌شویم که چهره جهان را متحول می‌کند و بر سطح پیشرفت تکنولوژی جامعه خواهد افزود.
وی خاطرنشان کرد: نسل آلفا نسل خودآگاه‌تری نسبت به نسل‌های بعدی خواهد بود و با توجه به پیشرفت تکنولوژی جریان‌های ناخوداگاهی فرم خاصی به خود می‌گیرند که در تقابل با خودآگاهی بازنده خواهند شد.
در مکالمات روزانه، طنزها و متن‌ها زیاد می‌بینیم که کودکان «گودزیلا» خوانده می‌شوند. به خصوص زمانی که حرف از جسارت، بی‌ادبی، یا استفاده هدفمند از ابزارهای تکنولوژی می‌شود.
حال نظرتان در مورد نسل آلفا چیست؟ شما هم مثل من کنجکاوید ببینید این نسل چه تغییراتی در جهان ایجاد می‌کند؟
