تاکنون بارها و بارها در مراسم متعدد، مدیران آموزش‌وپرورش در سطوح گوناگون از سطح وزارتخانه گرفته تا مسئولان استانی در دولت‌های مختلف اعلام کرده‌اند که به‌زودی با مدارس کانکسی و مختلط خداحافظی خواهیم کرد، اما سال‌هاست همچنان دانش‌آموزان در برخی روستاها دل‌خوش به وعده‌هایی که هنوز عملی نشده، سال‌های تحصیلی را در کانکس و به طور مختلط آغاز و به پایان می‌رسانند. خشتِ مدارس مختلط که از همان ابتدا کج گذاشته شد، امروز به دغدغه جدی خانواده‌ها تبدیل شده و مسئولان برای رفع این مشکل فقط وعده می‌دهند. برخی از خانواده‌های روستایی هم به علت بافت فرهنگی و اجتماعی حاکم بر روستا تمایل به تحصیل دانش‌آموزان دختر خود در مدارس مختلط روستا ندارند و همین امر موجب ترک تحصیل دانش‌آموزان در برخی روستاهای منطقه ترشیز شده و در بسیاری از موارد موجب انزوا و افسردگی آنها گردیده است.
*150 دانش‌آموز دختر و پسر در یک مدرسه
“دبستان شهید نظریان” و “متوسطه شهید موسوی‌نژاد” روستای کاهه از توابع شهرستان خلیل‌آباد، دو مدرسه از چندین مدرسه مختلط منطقه ترشیز هستند که با کمبود فضا، تجهیزات و فقر امکانات و ناعدالتی آموزشی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
در همین خصوص، دهیار روستای کاهه با بیان این‌که والدین دانش‌آموزان روستا از مختلط بودن و کمبود فضا در دبستان شهید نظریان به‌شدت ناراضی هستند، گفت: این مدرسه با 150 دانش‌آموز دختر و پسر در مقاطع ابتدایی دوره اول و دوم به‌صورت مختلط فعالیت دارند.
خانم موسوی افزود: هرچند مدرسه شش پایه است اما فقط پنج کلاس داریم و به دلیل کمبود فضا، دانش‌آموزان کلاس سوم ابتدایی، امسال در “کانکس” مشغول تحصیل شدند.
وی با بیان این‌که79 نفر از دانش‌آموزان این دبستان دختر هستند، اما سرویس بهداشتی دانش‌آموزان مشترک می‌باشد که با پیگیری‌های صورت گرفته سه سرویس بهداشتی آماده در مدرسه تعبیه شد.
موسوی با بیان این‌که بسیاری از مراسم مدرسه به دلیل نبودِ امکانات و فضا در حسینیه روستا برگزار می‌شود؛ تصریح کرد: شلوغی کلاس‌ها، نشستن سه نفر کنار هم و تحصیل در کانکس موجب شده که چند نفر از والدین از فرستادن فرزندانشان به مدرسه جلوگیری کنند.
دهیار روستای کاهه ادامه داد: هرچند برای رفع مشکل این دبستان، عملیات اجرایی احداث یک مدرسه دو کلاسه آغاز شده و اکنون در مرحله بتن‌ریزی است، اما پیشرفت کُندی دارد و به مِهر امسال نمی‌رسد.
وی با اشاره به این‌که دبستان شهید نظریان، پنج کلاس مفید و یک کانکس دارد، عنوان کرد: دانش‌آموزان کلاس اول که امسال به مقطع دوم راه پیدا می‌کنند به دلیل این‌که تعدادشان زیاد است حتماً باید به دو گروه تقسیم شوند و عملاً به هفت کلاس نیاز داریم.
دهیار روستای کاهه بیان کرد: با توجه به این‌که دو کلاس جدیدِ در حال ساخت، هنوز در مرحله بتن‌ریزی می‌باشد، برای سال تحصیلی جدید باید یا یک کانکس دیگر اضافه شود و یا دو شیفته شوند.
متاسفانه روستای کاهه دارای دو مدرسه شامل دبستان شهیدنظریان و متوسطه شهید موسوی‌نژاد است، که کلاس‌های مقطع متوسطه جدا شده اما حیاط و سرویس بهداشتی این مدارس مشترک است، به همین دلیل مدیران تصمیم گرفته‌اند به‌گونه‌ای زنگ‌های تفریح را به صدا در آورند که دانش‌آموزان با یکدیگر وارد صحن حیاط نشوند!
*دانش‌آموزان محروم از عدالت آموزشی
مدیر دبستان شهید نظریان گفت: این دبستان شش مقطع با پنج کلاس دارد، در صورتی‌که نیاز به دو کلاس مفید دیگر داریم که متأسفانه به دلیل کمبود فضا و از سویی وجود کرونا، مجبور به استفاده از کانکس شدیم، حتی یکی از کلاس‌ها آن‌قدر کوچک است که10 دانش‌آموز هم در آن، جا نمی‌شود.
لیلا آسوده که مشکل عمده دانش‌آموزان را در حال حاضر کمبود فضا دانست نه مختلط بودن آن، بیان کرد: دانش‌آموزان اصلاً جایی برای نشستن ندارند اگر مشکل کمبود فضا رفع شود، مختلط بودن مدرسه به‌مرور رفع می‌شود.
مدیر دبستان شهید نظریان عنوان کرد: هرچند با پیگیری‌های مدیر قبلی آموزش و پرورش، زمینی برای احداث یک مدرسه سه کلاسه اهداء شد اما هنوز خیّری برای ساخت آن پیدا نشده است.
وی با اظهار تأسف از این‌که هنوز مدرسه مختلط در خلیل‌آباد داریم، بیان کرد: آموزش جایی لطمه بیشتری می‌بیند که دوپایه در یک کلاسِ درس بنشینند.
آسوده عنوان کرد: دانش‌آموزان این روستا، نیازمند امکانات دیگری از جمله کتابخانه و آزمایشگاه هستند، آنها حتی نمازخانه و یک سایه‌بان برای استراحت در زنگ تفریح ندارند.
وی ادامه داد: انتظار داریم مسئولان در ایام سال تحصیلی که مدرسه باز است از نزدیک وضعیت مدرسه را ببینند نه این‌که در حسینیه روستا بنشینند و برای بهبود وضعیت مدرسه سخنرانی کنند.
وی گفت: پس از سال‌ها که شعارهای بسیار شنیده‌ایم، زمان آن فرارسیده که از شعار دادن دست برداریم و عمل کنیم.
*آفت‌های کلاس‌های چندپایه
صاحب نظرِ حوزه تعلیم و تربیت نیز در خصوص تأثیر کلاس‌های چندپایه و مختلط بر رفتار دانش‌آموزان و چگونگی یادگیری آنها گفت: به دلیل کمبود نیروی انسانی و یا عدم امکان ساماندهی کلاس‌ها، عمدتاً کلاس‌های مختلط و چندپایه در سطوح پائین تعلیم و تربیت اتفاق می‌افتد.
احمد اکبری افزود: هرچند در مقطع ابتدایی تعداد دانش‌آموزان باید کمتر باشد تا معلم به‌طور اختصاصی بتواند مهارت‌های لازم را به شکل کامل در کلاس آموزش دهد، اما اکنون با تعداد بالای دانش‌آموزان این اتفاق نمی‌افتد.
این روانشناس کودک بیان کرد: در کلاس‌های چندپایه، رفتارهای دانش‌آموزان متأثر از بچه‌های بزرگ‌تر و یا کوچک‌تر قرار می‌گیرد، به‌ویژه آن‌که دانش‌آموزانی که سن و سال کمتری دارند وقتی با بزرگ‌تر از خود در یک کلاس می‌نشینند چون از نظر عاطفی هنوز به آن مرحله از رشد نرسیده‌اند، تبعات منفی در پی دارد.
اکبری معتقد است؛ اگر حتی دانش‌آموز بُعد مسافت طولانی‌تری را طی کند ولی در یک مدرسه خوب آموزش ببیند و از یک محیط آموزشی سالم برخوردار باشد بهتر از این است که صرفاً بخواهیم افراد را ثبت‌نام کرده و به هر شکل ممکن سیستم آموزشی را پیش ببریم.
بدون شک، دانش‌آموزان مدارس مختلط با آسیب‌های متعددی روبه‌رو هستند و اگر امروز نسبت به حل این معضل چاره‌جویی نشود در بلندمدت اثرات مخرّب غیرقابل جبرانی را در بردارد. می‌طلبد مسئولانی که فعالیت مدارس مختلط را زیبنده حکومت اسلامی نمی‌دانند و فریاد بر می‌آورند که باید مشکلات رفع شود، مسئولان استانی را مجاب کنند تا با تخصیص اعتبارات موردنیاز، مشکلات کمبود فضای آموزشی رفع شود. بدون شک، تحصیل در محیط سالم و برخوردار از امکانات آموزشی حق همه دانش‌آموزان است و نباید تفاوتی بین دانش‌آموزان روستایی و شهری در این زمینه دیده شود.
