چندی قبل اهالی روستای علی‌بیگ از توابع بخش انابد شهرستان بردسکن برای آنچه معادن به سرشان آورده بودند، اقدام به بستن مسیر عبور کامیون‌های معدن منطقه از حاشیه روستا کردند.
مردم این روستا که بر اساس آخرین سرشماری 90 خانوار بیشتر ندارد، می‌گویند؛ به دلیل گردوخاک ناشی از فعالیت معدن، اهالی روستا به‌نوعی درگیر بیماری‌های مختلف شده‌اند.
یکی از اهالی گفت: 15سال قبل مقررشده بود مسئولان معدن، سالیانه حدود 2 کیلومتر از جاده‌های روستا را آسفالت کنند اما نه‌تنها به این وعده عمل نکرده بلکه کشاورزی، مراتع و دام‌های روستا هم از بین رفتند.
وی گفت: تاکنون هیچ‌کدام از پیگیری‌ها و شکایت‌هایی که داشته‌ایم، به نتیجه نرسیده است.
یکی دیگر از زنان اهالی روستای علی‌بیگ با اشاره به این‌که روزی نیست در روستا با معضل گردوخاک مواجه نباشیم، بیان کرد: به دلیل نابودی مراتع برای چرای دام مجبوریم به دیگر مناطق برویم که آن‌ها هم با همین معضل مواجه‌اند.
وی بیان کرد: معدن منطقه موجب نابودی درآمدهای روستائیان به‌خصوص کشاورزی و دامداری شده است، از سویی کسی هم نیست که پیگیر وضع موجود باشد.
هرکدام از دردی می‌گویند که چندین سال است آزارشان می‌دهد، دنبال ایجاد تنش نیستند و می‌گویند بر اساس قانون باید سهم استخراج ماده معدنی به مناطق روستایی هم‌جوار پرداخت و در عمران و آبادانی روستا خرج شود.
محلی‌های دیگر می‌گویند؛ انفجارهای معادن در نقاط مختلف نه‌تنها باعث از بین رفتن مراتع کشاورزی و کارهای دامداری روستاییان شده، بلکه آب آشامیدنی و هوا را نیز آلوده کرده است.
علیرغم این‌که صاحبان این معادن با فعالیت‌های کوه‌زایی، مواد معدنی ارزشمند این مناطق به‌خصوص مس، طلا و کانی‌های دیگر را از منطقه خارج می‌کنند، اما برای اهالی روستاهای اطراف آن‌ها جزء گردوخاک و بیماری هیچ سودی دیگری ندارد.
حتی یک ریال از حقوق دولتی هزینه نشده است!
اهالی روستای «علی بیگ»، حدود 10 سال است که به دنبال فعالیت معدن خواب خوش ندارند. دهیار روستای علی‌بیگ در همین خصوص با بیان این‌که گردوغبار ناشی از فعالیت این معدن، موجب نارضایتی و اعتراض اهالی روستا شده است، گفت: در فصل گرم تابستان اصلاً امکان استفاده از کولر به دلیل وجود گردوخاک نیست و روستائیان حتی امکان استفاده از هوای آزاد را هم ندارند.
علی غلامی با بیان این‌که تردد کامیون‌ها و فعالیت سنگ‌شکن معدن، مشکلات بسیاری برای روستائیان به وجود آورده است، عنوان کرد: معدن در مکانی جانمایی شده که در جهت غالب باد به سمت روستاست و به همین دلیل بیشترین گردوخاک را در روستا داریم.
دهیار روستای علی‌بیگ همچنین افزود: به دلیل تولید کاتد مس در این محل و استفاده از اسید، بوی این ماده شیمایی موجب نگرانی و اعتراض اهالی شده است.
وی با بیان این‌که مقرر شد مشکلات محیط زیستی از سوی اداره مربوطه پیگیری و مسیر تردد کامیون‌ها برای کاهش گردوخاک آسفالت شود؛ گفت: متأسفانه تاکنون از حقوق دولتی معدن حتی یک ریال برای روستا هزینه نشده است.
غلامی خاطر نشان کرد: متأسفانه گردوخاک ناشی از فعالیت معدن محصولات کشاورزی روستا را نابود نموده است، در زمانی که معدنی در روستا فعالیت نداشت بالغ بر ده هزار رأس دام سبک داشتیم که اکنون به کمتر از هزار رأس رسیده است.
دهیار روستای علی‌بیگ با اشاره به این‌که تمامی مراتع روستا از بین رفته است، گفت: به دلیل گردوخاک شدید باغات روستا به‌مرور در حال از بین رفتن هستند و تا چند سال آینده محصولی نخواهیم داشت.
وی با بیان این‌که خودروهای سبک معدن از داخل روستا و خودروهای سنگین از پشت روستا تردد دارند، خاطر نشان کرد: چند روز قبل اهالی به نشانه اعتراض مسیر کامیون‌ها را مسدود کردند.
غلامی با اعلام این‌که روستای علی‌بیگ دارای90خانوار با جمعیتی حدود 320 نفر است؛ گفت: از مسئولان انتظار داریم از حقوق دولتی معدن برای عمران و آبادانی روستا هزینه شود، علیرغم پیگیری‌ها اما هنوز مبلغی اختصاص نیافته است.
وی بیان کرد: اگرچه هنوز از تأثیر اسیدی که استفاده می‌شود در منابع آبی موردی گزارش نشده اما قطعاً طی 5 سال آینده بر منابع آبی تأثیر خود را خواهد گذاشت.
حقوق دولتی معادن 77 میلیارد تومان است
در حالی دهیار روستای علی‌بیگ از این‌که تاکنون هیچ مبلغی از محل حقوق دولتی معادن به این روستا اختصاص نیافته گلایه‌مند است، اما رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت بردسکن می‌گوید: پارسال حدود 77 میلیارد تومان حقوق دولتی معادن شهرستان بوده است.
سیدحسین هاشمی در همین خصوص گفت: مواد اولیه کارخانه کنستانتره که در نزدیکی روستای علی‌بیگ احداث شده و از معدن که در فاصله 40 کیلومتر قرار دارد، به‌وسیله کامیون تأمین می‌شود.
وی با بیان این‌که مسیر تردد کامیون‌های کارخانه با روستای علی‌بیگ حدود 3 کیلومتر مسیر مشترک دارد؛ افزود: کمترین میزان فاصله راه مدنظر با روستا 600 متر است.
وی عنوان کرد: بر اساس پیگیری‌های صورت گرفته مقرر شد در مهلت زمانی مقرر مسیر تردد کامیون‌ها توسط بهره‌برداران آسفالت شود.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت بردسکن ادامه داد: حقوق دولتی معادن شهرستان بردسکن پارسال 77 میلیارد تومان بوده که حدود 50 درصد این مبلغ وصول‌شده است، اما تخصیص آن توسط کمیته برنامه‌ریزی شهرستان در قالب پروژه تصویب و پس از تأیید سازمان مدیریت و برنامه استان، مبلغ توسط همین سازمان به‌حساب دستگاه متولی پروژه و با نظارت فرماندار محترم واریز می‌شود.
رئیس و اداره صنعت، معدن و تجارت بردسکن خاطر نشان کرد: اگر معادن حقوق دولتی خود را پرداخت نکنند از ادامه فعالیتشان جلوگیری خواهد شد.
کاشت هزار درخت در اطراف روستا
برای روشن شدن ابعاد اعتراضات اهالی روستای علی‌بیگ و وضعیت فعالیت معدن یاد شده و آگاهی از مطالبات مردم این منطقه به سراغ فرماندار شهرستان رفتیم.
فرماندار بردسکن در همین خصوص خاطر نشان کرد: با توجه به این‌که یک معدن در مسیر روستای علی‌بیگ قرار دارد و از سویی اهالی روستا در این خصوص اعتراضاتی داشتند شخصاً با حضور تمامی مدیران ادارات مرتبط در محل حضور یافتم.
علی دهقان‌زاده گفت: پس از برگزاری جلسه‌ای با مردم روستا، نقاط قوت و ضعف بررسی و مقرر شد تیم کارشناسی شده‌ای با حضور مسئولان شهرستان و روستا تشکیل و در همان جلسه دستور رفع مشکلات مربوط به برق و آب روستا داده شد.
فرماندار بردسکن همچنین در خصوص حقوق دولتی معادن شهرستان گفت: اگرچه از محل حقوق دولتی در سال 1400 رقم بسیار ناچیزی از سوی سازمان برنامه و بودجه به شهرستان تخصیص یافت و در مسیر روستاها هزینه شد، اما برای امسال رقمی هنوز به شهرستان اختصاص نیافته است.
وی با اشاره به این‌که حقوق دولتی که از معادن برمی‌گردد برای نیاز مردم روستاها در بخش توسعه زیرساخت‌ها هزینه خواهد شد، اظهار کرد: اگر به دلیل فعالیت معادن خسارتی به روستاها وارد شود موظف به رفع آن هستند، که در روستای علی‌بیگ مقرر شد تا ابتدای تابستان سال آینده مسیر 3 کیلومتری آسفالت و در پایان امسال نیز هزار اصله درخت در مجاورت روستا و محل تردد ماشین‌های معدن برای کاهش گردوخاک کاشته شود.
***
این روزها زخم معادن بر پیکره زندگی مردم مناطق روستایی عمیق شده و آن‌ها از بی‌عدالتی و عدم توجه به سهم‌شان از درآمد میلیاردی معادن گلایه دارند.
معادن با وجود فوایدی که برای منطقه دارد، نارضایتی مردم روستاها را موجب شده و امروزه برای رضایت شهروندان و جلوگیری از نابودی محصولات کشاورزی باید اقدامات جبرانی در پیش گرفته شود که تنها با توجه ویژه مسئولان محقق می‌شود.
اگرچه خسارات معادن به بخش‌های مختلف از جمله منابع طبیعی، محیط‌زیست و به‌خصوص روستاها زیاد و جبران‌ناپذیر است، اما شاید اختصاص همان یک درصد حقوق دولتی معادن به مناطقی که معدن در آن قرار گرفته مرهمی بر زخم ایجاد شده بر پیکر بسیاری از روستاهای منطقه باشد.
