به گزارش صدای خاوران- پنج مرکز آموزش عالی فعال در منطقه ترشیز شامل شهرستان‌های کاشمر، بردسکن، خلیل‌آباد و کوهسرخ واقع در جنوب غرب خراسان رضوی ظرف سال‌های اخیر رشدی کند داشته‌اند و بعضاً به خاطر کاهش تعداد دانشجویان دچار انقباض در فعالیت‌های آموزشی هم شده‌اند.
این در حالی است که مجموعه تشکیلات آموزش عالی در منطقه ترشیز با ۳۰ هزار دانش‌آموخته دانشگاهی ظرف سه دهه فعالیت و در اختیار داشتن ۴۰ هکتار فضای فیزیکی، در طول این سال‌ها شاهد تلاش‌های بسیاری برای توسعه آموزش‌های عالی در این خطه بوده است.
هم‌اینک پنج هزار دانشجو در مرکز آموزش عالی کاشمر، واحد کاشمر و بردسکن دانشگاه آزاد، پیام نور، جهاد دانشگاهی و دانشکده پرستاری این خطه با فعالیت ۱۰۰ عضو هیات علمی و ۳۰۰ استاد مدعو یا حق‌التدریس در حال تحصیل هستند.
همچنین آمارهای مربوط به دانش‌آموختگان ورودی ۹۳ – ۹۴ مرکز آموزش عالی کاشمر نشان می‌دهد به‌طور میانگین ۵۰ درصد این افراد البته بیشتر در مقاطع کاردانی و کارشناسی، در بخش‌های مختلف دولتی و خصوصی همین منطقه مشغول کار شده و هم‌اینک اشتغال دارند.
برخی دانش‌آموختگان مقطع کارشناسی نیز بالطبع با تمایل به کسب تحصیلات تکمیلی وارد دوره کارشناسی ارشد می‌شوند که اکثر آن‌ها افراد بومی خطه ترشیز بوده و بعضاً کارمندان بخش دولتی یا خصوصی نیز هستند.
سیاست انقباضی وزارت علوم
رئیس مرکز آموزش عالی کاشمر به عنوان یکی از مراکز پنج‌گانه تحصیلات عالی در منطقه ترشیز، گفت: این مرکز به عنوان یک دانشگاه دولتی با توجه به سیاست انقباضی وزارت علوم در راستای اجرای «طرح آمایش آموزش عالی» با چالش‌های زیادی در مسیر رشد و توسعه روبرو است.
هادی معماریان افزود: با این حال این مرکز توانسته در سه سال اخیر با توسعه فعالیت‌های دانشگاهی پژوهشی و ارتباط با صنعت و جامعه و راه‌اندازی مرکز نوآوری مأمنی هر چند کوچک برای جذب بیشتر دانشجویان، ایده‌های نوآورانه و نخبگان منطقه ترشیز باشد.
وی ادامه داد: جهاد دانشگاهی نیز با سیاست انقباضی شدیدی مواجه شده به‌طوری که با لغو مجوز واحد آموزش‌های علمی – کاربردی خود و کاهش جمعیت دانشجو، با بخشی از کارکنان تسویه حساب کرده، برخی را به دیگر نهادها منتقل نموده و همچنین گروهی را در اختیار مرکز جهاد دانشگاهی مشهد گذاشته است.
رییس مرکز آموزش عالی کاشمر گفت: دانشگاه آزاد اسلامی هم که بزرگ‌ترین واحد آموزش عالی در منطقه ترشیز محسوب می‌شود با کاهش تعداد دانشجو مواجه شده و همین معضل به تعطیلی برخی رشته‌ها و همچنین مأموریت و انتقال اعضای هیات علمی به واحدهای اطراف همین خطه یا مشهد دانشگاه آزاد اسلامی انجامیده است.
وی دانشگاه پیام نور کاشمر را نیز درگیر همین چالش اعلام و بیان کرد: با این وجود «سبک آموزش از راه دور» در این دانشگاه موجب شده تا پیام نور آسیب کمتری را در مقایسه با از دانشگاه آزاد اسلامی تجربه کند.
معماریان افزود: یک ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی و منابع طبیعی نیز در منطقه ترشیز وجود دارد که به‌طور عملی ظرف سال‌های اخیر توسعه نداشته و جذب جدیدی از نیروهای بومی نخبه منطقه در آن صورت نگرفته است.
حمایت‌ها ضعیف است
وی همچنین حمایت مسئولان منطقه را از حوزه آموزش عالی در کاشمر ناکافی توصیف و بیان کرد: حمایت آموزش عالی از سوی مسئولان، از دیدگاه مقایسه‌ای در شهرستان‌های هم‌جوار مانند گناباد، تربت‌حیدریه و نیشابور حتی با نظر داشت ظرفیت‌های جمعیتی بسیار بالاتر از آن چیزی است که در منطقه ترشیز صورت می‌گیرد.
رییس مرکز آموزش عالی کاشمر ادامه داد: به عنوان مثال مراکز دانشگاهی فعال در شهرستان گناباد واقع در جنوب خراسان رضوی نه تنها منقبض نشده‌اند بلکه حتی با وجود کاهش تعداد دانشجو، به خاطر توسعه فعالیت‌های جانبی خود توانسته‌اند در جذب نخبگان و سرمایه انسانی منطقه بسیار موفق‌تر از کاشمر عمل نمایند.
احتمال افول جدی با انباشت زیان‌های موجود
کارشناسان حوزه آموزش عالی بر این باور هستند که حوزه تحصیلات عالی در منطقه ترشیز اگر به صورت جامع در قالب یک بسته برنامه‌ریزی آمایشی مورد بررسی قرار نگیرد با زیان‌هایی بسیار بیشتری از آنچه امروز درگیر آن است مواجه خواهد شد به‌طوری که حتی امکان نابودی مراکز آموزش عالی ظرف کمتر از یک دهه آتی در این خطه محتمل به نظر می‌رسد.
مراکز آموزش عالی کاشمر نیازمند بازبینی
در یک نگاه آمایشی و به‌صورت کلی منطقه ترشیز را می‌توان به ۴ منطقه آموزشی، پژوهشی و نوآوری تقسیم‌بندی کرد و برنامه‌هایی را با کمک مسئولان، مردم و شهروندان نیکوکار برای حل مسائل و مشکلات شهرستان در یک بازه زمانی پنج‌ساله به اجرا درآورد. از این رو لزوم تقسیم وظایف بین واحدهای آموزش عالی فعال در منطقه ترشیز ضروری است و در این میان آموزش عالی رایگان دولتی با رهبری مرکز آموزش عالی و دانشکده پرستاری کاشمر باید به سمت رشته‌های مورد نیاز و اولویت‌دار همین منطقه سوق یابد.
رئیس مرکز آموزش عالی کاشمر با تأکید بر اینکه باید ظرفیت‌ها و نیازهای منطقه‌ای مرتبط با خدمات و کاربرد آموزش عالی نیازمند بازبینی و شناسایی جدی و دقیق است؛ بیان کرد: رشته‌های دانشگاهی در حوزه‌هایی همچون «کشاورزی، صنایع غذایی، بسته‌بندی و فرآوری محصولات زراعی، مدیریت کسب‌وکارهای کوچک، تولید گیاهان دارویی و فرآوری آن‌ها، فرش و صنایع‌دستی، مدیریت گردشگری، نساجی و معدن» می‌بایست در همین چارچوب تعریف و بازتعریف شوند.
هادی معماریان افزود: با توجه به ویژگی‌های منطقه، شاخص‌های موجود و نیازها در بخش بهداشت و درمان می‌بایست تربیت افراد حرفه‌ای در مقاطع کاردانی و کارشناسی مورد توجه و برنامه‌ریزی عملی قرار گیرد.
رییس مرکز آموزش عالی کاشمر ادامه داد: برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری در دانشگاه آزاد اسلامی کاشمر باید به سمت رشته‌های پرطرفدار و نه لزوماً اولویت منطقه برود و با این نگاه و بدون موازی‌کاری با آموزش عالی دولتی بتواند جاذبه کافی برای داوطلبان مشتاق و در عین حال قشر متوسط به بالای جامعه را فراهم کند.
وی گفت: دانشگاه پیام‌نور نباید انرژی خود را با اجرای دوره‌های کارشناسی هرز کند. ظرفیت آموزش‌های از راه دور و الکترونیک این دانشگاه باید در حوزه تربیت دانشجویان تحصیلات تکمیلی مورد نیاز منطقه قرار بگیرد، به‌ویژه تربیت نیروهای مدیر برای دستگاه‌های اجرایی منطقه و جهاد دانشگاهی هم همان‌طور که در مأموریت راهبردی و کلان آن دیده‌شده باید به‌عنوان واحد پژوهشی همیار استان تعریف شود و حوزه کاری راهبردی آن می‌تواند کشاورزی، گیاهان دارویی و توسعه روستایی باشد.
معماریان افزود: دانشگاه آزاد اسلامی بردسکن نیز می‌تواند با شناسایی نیازهای دستگاه‌های اجرایی منطقه به تعریف رشته جهت تربیت نیروی متخصص منطقه بخصوص در حوزه آموزش و پرورش بپردازد.
وی ادامه داد: پرداختن به رشته‌های پرطرفدار بدون موازی‌کاری با دانشگاه آزاد اسلامی کاشمر می‌تواند زمینه‌ای پررنگ برای جذب دانشجوی بیشتر دانشگاه آزاد بردسکن باشد و ساختمان دانشگاه پیام نور بردسکن نیز می‌تواند با یک برنامه‌ریزی جامع، در قالب یک تفاهم‌نامه و به کمک مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان (نیروی انسانی مورد نیاز را تأمین کند)، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری (بودجه‌ها و اعتبارات مورد نیاز را تأمین نماید) و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (ساختمان و تأسیسات را در اختیار قرار دهد) به ایستگاه تحقیقات شوری یا شورورزی در منطقه جنوب خراسان رضوی تبدیل شود و برندی معتبر برای منطقه ترشیز باشد.
رییس مرکز آموزش عالی کاشمر به رها شدن سایت یا مرکز اداری خلیل‌آباد ظرف سال‌های اخیر اشاره و بیان کرد: این دانشگاه سال ۱۳۹۷ طرح تبدیل همین سایت به «مرکز رشد و نوآوری کشاورزی» را تدوین و به فرمانداری کاشمر و استانداری خراسان رضوی ارائه نمود اما هیچ‌گونه پاسخ به آن داده نشد و در نتیجه اقدامی هم آن صورت نگرفت.
وی گفت: این در حالی است که اگر طرح مرکز آموزش عالی کاشمر برای سایت اداری رها شده خلیل‌آباد مورد توجه قرار می‌گرفت، این ساختمان با سرمایه‌گذاری پارک علم و فناوری خراسان یا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با همراهی مرکز نوآوری و شتابدهی ترشیز، جهاد دانشگاهی و کمک خیران به «مرکز رشد و نوآوری خواروبار، گیاهان دارویی و کشاورزی» تبدیل می‌شد.
معماریان بر این باور است که اگر «مرکز رشد و نوآوری کشاورزی» با استفاده بهینه از سایت اداری مورد اشاره، راه‌اندازی می‌شد می‌توانست زمینه‌ساز اقدامی انقلابی در راستای توسعه منطقه ترشیز و ظرفیتی بزرگ برای جذب نخبگان باشد.
وی ساخت ایستگاه تحقیقات کشت دیم و کشاورزی ارگانیک را در شهرستان کوهسرخ نیز ظرفیتی بالا برای جذب نخبگان منطقه و توسعه علمی کشاورزی ارگانیک ذکر و بیان کرد: مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی و همچنین ایستگاه تحقیقات کشاورزی کاشمر با همراهی جهاد دانشگاهی قادر به ارائه کمک مؤثر و فراوانی برای تحقق این مهم هستند.
سخن آخر
با توجه به تغییر و تحولاتی که در سال‌های اخیر در شئون علمی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جوامع بشری پدیدار شده است، بیش‌ازپیش بر اهمیت نقش آموزش عالی و دانشگاه‌ها افزوده و چه بسا امروزه تغییر برای آموزش عالی، نه یک فرصت، بلکه یک ضرورت است. کاش مسئولان منطقه ترشیز این ضرورت را درک کنند و در این راستا با نخبگان و دانشگاهیان همراه شوند و ضمن تلاش برای استقلال مرکز آموزش عالی کاشمر، تقسیم وظایف بین واحدهای آموزش عالی فعال در منطقه ترشیز شامل شهرستان‌های کاشمر، خلیل‌آباد، بردسکن و کوهسرخ در جنوب غربی خراسان رضوی صورت گیرد تا جامعه از وجود و حضور دانشگاه‌ها بیشتر منتفع شود.
امکان تحصیل رو از دانشجوها نگیرید