مفهوم آخرالزمان معمولاً گستره زمانی بعثت پیامبراکرم(ص) تا برپایی قیامت را در بر می‌گیرد و به‌طور ویژه به عصر ظهور منجی در روزگار پیش از قیامت اطلاق می‌شود.
در روایات زیادی از پیامبر(ص) و علی(ع) و امامان معصوم اشاره به نشانه‌های آخرالزمان و ویژگی‌های مردمانش شده که برخی به دوره‌های نزدیک پس از حیات پیامبر(ص) و شماری مربوط به دوره آستانه ظهور منجی و همچنین دوره منتهی به پایان دنیا و برپایی قیامت است.
در روایات ویژگی‌هایی برای مردمان آخرالزمان و نحوه زندگی و رفتار و اندیشه آنها بیان‌شده که بسیاری از این نشانه‌ها برای دوره منتهی به ظهور امام عصر(عج) می‌باشد.
از مهم‌ترین روایت‌های بشارت‌دهنده درباره مردمی از آخرالزمان یعنی آنها که در عصر امام دوازدهم(عج) به سر می‌برند حدیثی از پیامبر(ص) که خطاب به امیرالمؤمنان(ع) فرموده‌اند؛ “یا علی عجیب‌ترین مردم از نظر ایمان و بالاترین آنها در یقین آنها هستند که در آخرالزمان می‌آیند و پیامبری را نمی‌بینند و امام از دیدههایشان پنهان است و با نوشته‌های قرآن و حدیث ایمان می‌آورند“.
این حدیث گویای ارزش والای مردان و زنانی است که ندیده و نشنیده اما با دلی آکنده از یقین و ایمان به خدا به پیروی از پیامبر آخرالزمان و خاندان مطهرش و قرآن کریم می‌پردازند، آن هم در روزگاری که گاه حق و باطل چنان به هم می‌آمیزند که برگزیدن راه درست جز به نور ایمان راستین میسر نشود. ایمان این مردمان به‌گونه‌ای است که گویا پیامبر(ص) و ائمه اطهار را به چشم خود دیده‌اند.
روایات دیگری نیز درباره ویژگی‌های آخرالزمان بیان‌شده که اغلب بیم دهنده و هشداردهنده هستند و از زشتی‌ها و ناراستی‌ها، بدعت‌ها، انحراف‌ها و بدی‌های اخلاقی و کردار مردم آخرالزمان سخن گفته‌اند. از جمله سخن معروف پیامبر(ص) که به‌سختی ایمان در آخرالزمان اشاره دارد. حضرت فرمودند؛ “فرصت را برای اعمال نیک پیش از آن‌که فتنه‌هایی مانند پاره‌های شب تاریک پدید آید، غنیمت شمارید. در آن هنگام که انسان صبح مؤمن است و شب کافر می‌شود. شب کافر است و روز مؤمن می‌شود و دین خود را به‌عوض ناچیز دنیا می‌فروشند و روزی می‌رسد که آدمی از این‌که گناه کبیره نکرده افسوس می‌خورد.“
درک و باور این مطالب برای مردم آن عصر و زمان دشوار بود اما بی‌تردید برای مردم امروزی باور محتوایی این بخش از کلام امام‌صادق(ع) آسان‌تر است. امروزه مردم در هر سرزمینی با هر مذهب و آئینی، در بسیاری از شئون زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی سیطره و سلطه نگاه مادی و دنیایی را شاهدند. نگاهی که می‌کوشد این را در ذهن مردان، زنان، پسران و دختران دنیای امروز ماندگار و نهادینه کند که مفهوم دنیا منحصر است به محلی برای یافتن هرچه بیشتر ثروت و قدرت.
از این روی در زندگی آدمی نیز مسابقه‌ای است برای این‌که ثروت و قدرت به دست آورد تا بتواند هرچه بیشتر لذت برده و کام‌جویی کند و چون در این مسابقه‌ی ارضای شهوات، همه باهم برابر نیستند. آن‌که عقب بماند بازنده است و احساس زیان و خسران بیشتری خواهد داشت، این همان وضعیت آخرالزمان است که از آن خبر داده‌اند.
در حدیثی پیامبر(ص) برای حُذیفه علائمی از آخرالزمان را بیان نمود. از جمله این‌که: امت من نماز را ضایع کنند، از شهوات پیروی کنند، خیانت در میان مردم زیاد شود، امانت و امانت‌داری کم شود، فضا تاریک شود، مشروبات الکلی بنوشند، به‌واسطه خشک‌سالی آب قنات‌ها و چاه‌ها کم شود، امنیت از راه‌های زمینی و هوایی برداشته شود، مردم همدیگر را سب و لعن کنند، پولدار عزیزتر از مؤمن باشد، ربا آشکار شده و برای آن سرزنش نشود، شنیدن قرآن بر مردم سنگین و گران آید، برای اذان گفتن و نماز پول بگیرند، همسایه از ترس زبان همسایه‌اش او را گرامی دارد، مسجدها طلاکاری و نقاشی شود، فرمانروایان در داوری رشوه گیرند، مردم خون‌ریزی را آسان شمارند و برایشان عادی شود، با حیوانات نکاح کنند، انسان برای غرض دنیایی ریاست طلبد و خود را به بدزبانی مشهور سازد تا از او بترسند و کارها را به او واگذارند، مُرده را به مسخره گیرند و کسی برای مرگ او غمناک نشود، تمام غم و اندوه مردم درباره شکم و شهوتشان باشد و باکی ندارند که چه بخورند و با کی نکاح کنند، نشانه‌های آسمانی پدید آید اما مردم از آن هراس نکنند، زندگی مرد از کم‌فروشی اداره شود، دل مردم سخت و چشمانشان خشک شود و یاد خدا بر آنان سنگین آید، حرام حلال شود و حلال حرام گردد، فقیهانی پیدا شوند که برای غیر دین مسأله آموزند و طالب دنیا و ریاست باشند، ناسپاسی پدر و مادر آشکار شود، باطل را به لباس حق جلوه دهند، محبت نسبت به یکدیگر و صله‌رحم از دل‌های مردم برداشته شود، مساجدشان آباد اما دلشان از تقوا و ایمان تهی است، هرچه قدر ثروتشان زیاد شود باز بگویند فقیریم، مردها به مردها اکتفا کنند(لواط)، زنان به زنان قناعت کنند(مساحقه)، زن‌ها سوار بر زین‌ها شوند، مردان از نظر لباس و قیافه شباهت به زن‌ها پیدا می‌کنند و زنان شبیه به مردان می‌شوند، زنان با مردانشان به جهت حرص به دنیا در کار تجارت شرکت می‌کنند، در کشتار و خون‌ریزی بی‌باک هستند، دل‌ها مملو از خباثت است و تظاهر به خوبی‌ها می‌کنند، توجهی به عالم آخرت ندارند و از خدا نمی‌ترسند، از اسلام باقی نماند جز اسمی و از قران جز رسمی باقی نماند.
