جوانان؛ مشاركت اجتماعي، مسئولیت‌پذیری
مهندس مجتبی آزادمنش(محسنی)
نسل جوان امروز و كارآمدان فرداي جامعه، بيش از هر زمان ديگر مورد توجه نهادها، دولت‌ها و آحاد جامعه قرار گرفته‌اند، زيرا كه رشد و توسعه نيروي انساني مهمترين سرمايه جهان امروز قلمداد مي‌گردد و كشورهاي توسعه يافته به خوبي اهميت اين سرمايه زوال‌ناپذير را دريافته‌اند. از سوي ديگر نيازها و انتظارات اين نسل نوخاسته نيز به صورتي چشم‌گير در همه ابعاد وسعت يافته و ديگر نمي‌توان بدون مشاركت و حضور آنان امور حياتي مربوط به جوانان را رقم زد.
وجود فاصله و شكاف عميق بين نگرش و باورهاي نسل گذشته و نسل جوان در بسياري از كشورها، دسترسي فعال و سازنده، جوانان را به سطوح مديريت جامعه با دشواري مواجه مي‌سازد و آنان را به عناصري منفي، مخرب و معاند با ارزش‌ها و هنجارهاي اجتماعي مبدل مي‌نمايد. براي جبران اين نقصان در طي نيم قرن گذشته، سازمان‌ها و مؤسسات مختلفي با هدف جلب مشاركت جوانان در امور اجتماعي، صنفي و سياسي به وجود آمده است تا فاصله و شكاف موجود در سطوح مديريت بين نسل گذشته و نسل جوان را پر كند و شعاع حضور جوانان را بر صحنه‌هاي زنده اجتماعي و سياسي جامعه بتاباند.
* نقش جوانان در پیشرفت شهر
یکی از دلایل عدم پیشرفت جوامع می‌تواند، عدم استفاده از نیروی جوانان در مسئولیت‌های اجتماعی متفاوت باشد، زیرا آنها در مرحله‌ای قرار گرفته‌اند که نیاز به اعتماد اجتماعی بیشتر برای تولید سرمایه در زمینه‌های مختلف دارند. بنابراین باید بتوانند در کنار افراد صاحب‌نظر در تعیین سرنوشت جامعه خود نقش داشته و تاثیرگذار باشند. جوانان و نیروی جوانی باید در سطح جامعه متناسب با توانمندی آنها به کار گرفته شوند. امروزه شاهد کاهش امید به آینده جوانان هستیم و به نظر می‌رسد که آنها با توجه به شرایط موجود نمی‌توانند به آینده شغلی خود امیدوار باشند و احساس امنیت شغلی کنند از طرفی دیگر باید پذیرفت که با توجه به پذیرش جوانان در دانشگاه و فارغ‌التحصیلی آنان شاهد نارضایتی عمومی هستیم زیرا با توجه به ساختارهای موجود، جوانان نمی‌توانند متناسب با مدرک فارغ‌التحصیلی خود، در موقعیت شغلی مورد نظر قرار گیرند.
ما امروزه برای “توسعه شهری“ نیازمند تولید سرمایه در حوزه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هستیم تا زمانی که نتوانیم از جوانان به عنوان یکی از مهم‌ترین عامل افزایش و تولید سرمایه استفاده کنیم چه انتظاری باید برای پیشرفت شهر داشت. جوانان دارای قوت و نیروی جسمی و فکری می‌باشند که می‌توان از آنها متناسب با مدرکی که دارند در حوزه‌های مختلف به کار گرفته شوند. امروزه در چنین شرایطی که تمام کشورها به دنبال پیشی گرفتن از یکدیگر می‌باشند ما نیازمند تولید سرمایه هستیم تا بتوانیم در سطح کشور تاثیرگذار باشیم.
ما باید بتوانیم در کنار تحصیل و یا مشاغلی که نیاز به تخصص دارد از جوانان در عرصه‌های اجتماعی استفاده کنیم. هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند بدون مشارکت اجتماعی جوانان در مسایل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به پیشرفت و ترقی دست یابد و هر‌گاه زمینه حضور جوانان در موقعیت‌های شغلی مختلف میسر شود، می‌توان انتظار رشد و بازسازی در جامعه داشت. امروزه شاهد سازمان‌های مختلفی هستیم که نیروهای باتجربه همچنان حضور دارند و موقعیت شغلی دیگری برای جوانان در نظر نمی‌گیرند و حتی ترجیح می‌دهند که تمام کارها را خودشان انجام دهند که در آینده نه چندان دور باید منتظر ناکارآمدی چنین سازمانی بود.
عدم توجه و برنامه‌ریزی دقیق برای پرورش و رشد فکری جوانان زنگ خطری است برای مسئولین جامعه، چرا که در چنین شرایطی با کاهش روحیه‌ی امید به آینده جوانان باید شاهد از دست دادن این نیروی پویا و تازه نفس در مسائل اجتماعی مختلف باشیم. امید بر آن است که بتوان با کمک متخصصان در حوزه‌های مختلف برای رفع این معضل چاره‌اندیشی صورت گیرد.
* مشارکت اجتماعی
مشارکت اجتماعی آن هم در حوزه جوانان بحثی نیست که بتوان در قالب یک روز و یا حتی یک‌سال به صورت تخصصی و پایه‌ای به آن پرداخت اما همین بس که جوانان این سرزمین در هر دوره از زمان بنا به نیاز تاریخ، مشارکت اجتماعی خود را به رخ جهانیان کشیده‌اند.
اما مشارکت اجتماعی که امروزه به یکی از مهم‌ترین ابزارهای توسعه ملی بدل شده است تنها با یادداشت و سخنرانی مدیران محقق نمی‌شود چرا که لازمه رسیدن به این سطح از مشارکت، نیازمند زیرساخت‌های فکری است و به این معنی که مدیران برخود واجب بدانند که در تصمیم‌گیری‌های خود به مردم و به خصوص جوانان فرصت مشاركت در تنظيم اهداف و راهبردهاي مناسب براي بهبود مداوم بدهند.
مشارکت اجتماعی از آن دست مواردی است که به عنوان یکی از شاخص‌های پویایی جامعه تلقی می‌شود به طوری‌که بالا رفتن مشارکت می‌تواند مسئولیت‌پذیری افراد یک جامعه را نشان دهد و در مقابل، قدرت مطالبه‌گری مردم از مسئولان را بالا ببرد تا در فرآیندی هم افزا، مسیر رشد آن جامعه فراهم شود.
در واقع مشارکت مردم به معنای حساس شدن آنها به اموری است که منافع عمومی و ملی یک کشور را دنبال دارد. در این میان نسل جوان با استفاده از ابزارهای خدادادی خود نظیر خلاقیت و نیروی مضاعف می‌تواند موتور محرک مشارکت اجتماعی باشد. به طوری که در صورت ورود این قشر از جامعه به عرصه‌های مختلف اجتماعی می‌توان انتظار بهبود شرایط کشور در شاخص‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی را شاهد بود.
* مشارکت سیاسی
جوانان برای اجتماعی شدن نیازمند مشارکت سیاسی هستند تا از طریق تجربه عملی بتوانند جامعه‌پذیر شوند. بهترین راه‌حل برای هدایت جوانان و جامعه‌پذیر شدن آنها ایجاد زمینه‌های لازم برای مشارکت آنان در تصمیم‌گیری کلان سیاسی و اجتماعی است. یکی از شاخصه‌های مهم در پیشرفت جوامع فراهم ساختن فضای لازم برای تعامل و مشارکت همه آحاد جامعه به خصوص جوانان در تعیین سرنوشت اجتماعی و سیاسی است. نتیجه چنین مشارکتی، سازندگی بیشتر و قرار گرفتن جامعه در مسیر پیشرفت است.
حضور جوانان در انتخابات و علاقه‌مندی جوانان به این مسایل مهم ارزنده است، بدون شک آینده منطقه به صورت مطلق به جوانان ارتباط دارد. اگر جوانان تحصیل‌کرده، با استعداد و باسواد داشته باشیم؛ کاشمری غنی، باسواد، روشن و آگاه خواهیم داشت. انتخابات یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخی است که جوانان نقش مرکزی را در آن دارند. تجربه چند دور انتخابات گذشته نشان می‌دهد که جوانان نقش آفرینان فعال این عرصه بوده‌اند. جوانان به خاطر این‌که انگیزه، امید و آرزوهایی دارند با انرژی فراوان و به شکل گسترده در این پروسه ملی سهم گرفتند. این پروسه را باید تقویت کرد و فرهنگ اشتراک در پروسه‌های سیاسی را نهادینه نمود.
